Postępowanie w sprawach nieletnich.
Dz.U.2018.969 t.j. z dnia 2018.05.22
Status: Akt obowiązujący
Wersja od: 22 maja 2018r.
tekst jednolity
Wejście
w życie:
13
maja 1983 r.
USTAWA
z
dnia 26 października 1982 r.
o
postępowaniu w sprawach nieletnich
W
dążeniu do przeciwdziałania demoralizacji i
przestępczości nieletnich i stwarzania warunków
powrotu do normalnego życia nieletnim, którzy popadli w
konflikt z prawem bądź z zasadami współżycia
społecznego, oraz w dążeniu do umacniania funkcji
opiekuńczo-wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin
za wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków
członków społeczeństwa stanowi się, co
następuje:
DZIAŁ
I
PRZEPISY
OGÓLNE
Art.
1. [Zakres przedmiotowy, definicje]
§
1. Przepisy
ustawy stosuje się w zakresie:
1)
zapobiegania i zwalczania demoralizacji - w stosunku do osób,
które nie ukończyły lat 18;
2)
postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób,
które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu
lat 13, ale nie ukończyły lat 17;
3)
wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych - w
stosunku do osób, względem których środki te
zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do
ukończenia przez te osoby lat 21.
§
2. Ilekroć
w ustawie jest mowa o:
1)
"nieletnich" - rozumie się przez to osoby, o których
mowa w § 1;
2)
"czynie karalnym" - rozumie się przez to czyn
zabroniony przez ustawę jako:
a)
przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo
b)
wykroczenie określone w art.
50a,
art.
51,
art.
69,
art.
74,
art.
76,
art.
85,
art.
87,
art.
119,
art.
122,
art.
124,
art.
133
lub art.
143
Kodeksu wykroczeń.
Art.
2. [Stosowanie środków określonych w ustawie]
Przewidziane
w ustawie działania podejmuje się w wypadkach, gdy nieletni
wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuści się czynu
karalnego.
Art.
3. [Dyrektywy postępowania, zasada dobra dziecka,
okoliczności dotyczące nieletniego]
§
1. W
sprawie nieletniego należy kierować się przede
wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia
korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego
oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego
spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków
wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes
społeczny.
§
2. W
postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę
osobowość nieletniego, a w szczególności wiek,
stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy
charakteru, a także zachowanie się oraz przyczyny i stopień
demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania
nieletniego.
Art.
3a. [Postępowanie mediacyjne]
§
1. W
każdym stadium postępowania sąd rodzinny może, z
inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, skierować
sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu
przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.
§
2. Instytucja
lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu
postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i
wyników, które sąd rodzinny bierze pod uwagę,
orzekając w sprawie nieletniego.
§
3. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania mediacji,
regulując zwłaszcza warunki, jakim powinny odpowiadać
instytucje i osoby uprawnione do jej przeprowadzania, sposób
rejestracji tych instytucji i osób oraz szkolenia mediatorów,
zakres i warunki udostępniania im akt sprawy, formę i
zakres sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania
mediacyjnego, mając na względzie wychowawczą rolę
postępowania mediacyjnego, interes pokrzywdzonego, dobrowolność
i poufność mediacji oraz fachowość i bezstronność
mediatora.
Art.
4. [Zawiadomienie o okolicznościach świadczących
o demoralizacji lub popełnieniu czynu karalnego]
§
1. Każdy,
kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o
demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie
zasad współżycia społecznego, popełnienie
czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku
szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub
innych środków w celu wprowadzenia się w stan
odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo,
udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek
odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim
zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły,
sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.
§
2. Każdy,
dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez
nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym
sąd rodzinny lub Policję.
§
3. Instytucje
państwowe i organizacje społeczne, które w związku
ze swą działalnością dowiedziały się o
popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z
urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić
o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć
czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić
do zatarcia śladów i dowodów popełnienia
czynu.
Art.
4a. [Obowiązek udzielania informacji sądowi
rodzinnemu]
Podmioty
współdziałające z sądem rodzinnym, a w
szczególności: instytucje państwowe, społeczne
lub jednostki samorządowe oraz osoby godne zaufania, w zakresie
swego działania, udzielają na żądanie sądu
rodzinnego informacji niezbędnych w toku postępowania.
DZIAŁ
II
ŚRODKI
ZAPOBIEGANIA I ZWALCZANIA DEMORALIZACJI I PRZESTĘPCZOŚCI
NIELETNICH
Art.
5. [Zasady stosowania środków wychowawczych
i poprawczych, zasady orzekania kar]
Wobec
nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz
środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie
poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach
prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w
stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.
Art.
6. [Katalog środków wychowawczych]
Wobec
nieletnich sąd rodzinny może:
1)
udzielić upomnienia;
2)
zobowiązać do określonego postępowania, a
zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania
określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego
lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego,
do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich
zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub
szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych
środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania
alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan
odurzenia;
3)
ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub
opiekuna;
4)
ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub
innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby
godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego;
5)
zastosować nadzór kuratora;
6)
skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do
organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się
pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym
lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą
organizacją lub instytucją;
7)
orzec zakaz prowadzenia pojazdów;
8)
orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem
czynu karalnego;
9)
orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym
albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła
szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
10)
orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym;
11)
zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej
ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak
również zastosować środki przewidziane w
Kodeksie
rodzinnym i opiekuńczym,
z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej
spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu
dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce
opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce
opiekuńczo-terapeutycznej.
Art.
7. [Obowiązki nakładane na rodziców
(opiekunów), wsparcie dla rodziców (opiekunów)]
§
1. Sąd
rodzinny może:
1)
zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków
wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do
ścisłej współpracy ze szkołą, do
której nieletni uczęszcza, poradnią
psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią
specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest
zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym;
2)
zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w
całości lub w części szkody wyrządzonej
przez nieletniego;
3)
(uchylony).
§
2. Sąd
może zwrócić się do właściwych
instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek
samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie
warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.
Art.
8. [Kara pieniężna dla rodziców (opiekunów)]
§
1. W
wypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od
wykonania obowiązków nałożonych na nich przez
sąd rodzinny, sąd ten może wymierzyć im karę
pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych.
§
2. Sąd
uchyla karę pieniężną w całości lub w
części, jeżeli osoba ukarana w ciągu 14 dni
usprawiedliwi swoje zachowanie lub przystąpi do wykonywania
nałożonych obowiązków.
Art.
9. [Orzekanie kary pieniężnej wobec rodziców
(opiekunów)]
§
1. W
sprawie wymierzenia kary pieniężnej, o której mowa w
art. 8 § 1, orzeka sąd rodzinny z urzędu, a w sprawie
uchylenia tej kary - także na wniosek osoby ukaranej, stosując
odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego.
§
2. Postanowienie
sądu w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej powinno
być wydane po wysłuchaniu osoby, której ma ono
dotyczyć, chyba że osoba ta bez usprawiedliwienia nie
stawiła się na wezwanie.
Art.
10. [Umieszczenie w zakładzie poprawczym]
Sąd
rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym
nieletniego, który dopuścił się czynu
karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a,
jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji
nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza
gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne
lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.
Art.
11. [Warunkowe zawieszenie umieszczenia w zakładzie
poprawczym]
§
1. Umieszczenie
nieletniego w zakładzie poprawczym można warunkowo
zawiesić, jeżeli właściwości i warunki
osobiste oraz środowiskowe sprawcy, jak również
okoliczności i charakter jego czynu uzasadniają
przypuszczenie, że pomimo niewykonania środka poprawczego
cele wychowawcze zostaną osiągnięte.
§
2. Warunkowe
zawieszenie następuje na okres próby, który wynosi
od roku do lat 3; w okresie próby sąd stosuje do
nieletniego środki wychowawcze.
§
3. Jeżeli
w okresie próby zachowanie nieletniego wskazuje na dalszą
demoralizację albo jeżeli nieletni uchyla się od
wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub
od nadzoru, sąd rodzinny może odwołać warunkowe
zawieszenie i zarządzić umieszczenie nieletniego w
zakładzie poprawczym. W razie popełnienia przez nieletniego
czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub
3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art.
173 § 1 lub 3, art. 189, art. 189a, art. 197 § 3 lub 4,
art. 198, art. 200, art. 202 § 3, 4, 4a, 4b lub 4c, art. 204 §
3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280 Kodeksu karnego i braku
podstaw do rozpoznawania sprawy przez sąd właściwy
według przepisów Kodeksu postępowania karnego, sąd
rodzinny odwołuje warunkowe zawieszenie i zarządza
umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
§
4. Jeżeli
w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy
odwołanie warunkowego zawieszenia nie nastąpiło,
orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa
uważa się za niebyłe.
Art.
12. [Umieszczenie nieletniego w zakładzie leczniczym
lub w młodzieżowym ośrodku wychowawczym]
W
razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego,
choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności
psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu
albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan
odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie nieletniego
w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie
leczniczym. Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu
jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go
w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, a w przypadku gdy
nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim
i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej.
Art.
13.
(uchylony).
Art.
14. [Stosowanie przepisów k.k., k.k.s., k.w.]
W
sprawach nieletnich, którzy dopuścili się czynu
karalnego, sąd rodzinny stosuje odpowiednio przepisy części
ogólnej Kodeksu
karnego,
Kodeksu
karnego skarbowego
lub Kodeksu
wykroczeń,
jeżeli nie są sprzeczne z niniejszą ustawą.
DZIAŁ
III
POSTĘPOWANIE
PRZED SĄDEM
Rozdział
1
Przepisy
ogólne o postępowaniu
Art.
15. [Właściwość rzeczowa sądu –
sąd rodzinny, niejawność postępowania]
§
1. Postępowania
w sprawach nieletnich prowadzi sąd rodzinny, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.
§
2. Postępowania,
o których mowa w § 1, są niejawne, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.
Art.
16. [Wyłączenie sprawy nieletniego, śledztwo,
rozpoznanie sprawy przez sąd karny, stosowanie środków
„tymczasowych”]
§
1. Jeżeli
w sprawie o czyn karalny, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt
2 lit. a, wszczęto postępowanie przeciwko nieletniemu
wespół z dorosłym, prokurator wyłącza
sprawę nieletniego i przekazuje ją sądowi rodzinnemu.
§
2. W
szczególnie uzasadnionych wypadkach, jeżeli czyn karalny
nieletniego pozostaje w ścisłym związku z czynem osoby
dorosłej, a dobro nieletniego nie stoi na przeszkodzie łącznemu
prowadzeniu sprawy, prokurator wszczyna lub prowadzi śledztwo.
Po ukończeniu śledztwa prokurator bądź je umarza,
bądź przekazuje sprawę nieletniego sądowi
rodzinnemu. Jeżeli łączne rozpoznanie sprawy jest
konieczne - przekazuje sprawę z aktem oskarżenia sądowi
właściwemu według przepisów Kodeksu
postępowania karnego,
który orzeka w sprawie nieletniego z zachowaniem przepisów
niniejszej ustawy.
§
3. Sąd
rodzinny, w którego okręgu prowadzone jest śledztwo,
może stosować na wniosek prokuratora środki, o których
mowa w art. 26 i 27, zawiadamiając o dokonanych czynnościach
sąd rodzinny właściwości ogólnej.
Art.
17. [Właściwość miejscowa]
§
1. Właściwość
miejscową sądu rodzinnego ustala się według
miejsca zamieszkania nieletniego, a w razie trudności w
ustaleniu miejsca zamieszkania - według miejsca pobytu
nieletniego.
§
2. Z
ważnych względów, zwłaszcza jeżeli
przyczyniłoby się to do uproszczenia lub przyspieszenia
postępowania, sąd właściwy według miejsca
zamieszkania nieletniego może przekazać sprawę sądowi
rodzinnemu, w którego okręgu nieletni przebywa.
§
3. W
wypadku niecierpiącym zwłoki sąd rodzinny może
wydać postanowienie w sprawie nieletniego, który nie
podlega jego właściwości miejscowej, po czym
przekazuje sprawę sądowi miejscowo właściwemu,
zawiadamiając go o dokonanych czynnościach; przekazanie
sprawy jest wiążące.
Art.
18. [Właściwość rzeczowa sądu –
sąd karny, stosowanie k.p.k., zaliczanie okresu pobytu
w schronisku dla nieletnich na poczet kary]
§
1. Sąd
właściwy według przepisów Kodeksu
postępowania karnego
rozpoznaje sprawę, jeżeli:
1)
zachodzą podstawy do orzeczenia wobec nieletniego kary na
podstawie art.
10 § 2
Kodeksu karnego;
2)
przeciwko nieletniemu, który dopuścił się czynu
karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a,
wszczęto postępowanie po ukończeniu przez nieletniego
lat 18.
§
2. Postępowanie
w sprawach, o których mowa w § 1, toczy się według
przepisów Kodeksu
postępowania karnego,
jednakże w sprawach, o których mowa:
1)
w pkt 1, gdy postępowanie wszczęto przed ukończeniem
przez nieletniego lat 18:
a)
postępowanie przygotowawcze prowadzi sąd rodzinny, z tym że
przepisy art. 16 oraz art. 32k stosuje się odpowiednio,
b)
nieletni musi mieć obrońcę,
c)
rodzice lub opiekun nieletniego mają prawa strony,
d)
przepisy art. 23-25a, art. 27, art. 32, art. 32f-32h i art. 32n §
1 stosuje się odpowiednio,
e)
tymczasowe aresztowanie może być zastosowane tylko wtedy,
gdy umieszczenie w schronisku dla nieletnich byłoby
niewystarczające,
f)
jeżeli sąd uzna, że wobec nieletniego należy
zastosować środki wychowawcze lub poprawcze przewidziane w
niniejszej ustawie, orzeka o zastosowaniu tych środków,
g)
przepisy art. 60, 62 i 63
1
stosuje
się odpowiednio;
2)
w pkt 2, jeżeli czyn zabroniony jest przez ustawę jako
przestępstwo skarbowe, postępowanie toczy się na
podstawie przepisów Kodeksu
karnego skarbowego.
§
3. Jeżeli
wobec nieletniego orzeczono karę pozbawienia wolności,
okres pobytu w schronisku dla nieletnich zalicza się na poczet
tej kary na zasadach stosowanych przy zaliczaniu skazanym okresu
tymczasowego aresztowania na poczet kary.
Art.
18a. [Prawo do obrony, prawo do korzystania z pomocy obrońcy,
prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na
poszczególne pytania]
Nieletniemu
przysługują:
1)
prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy,
2)
prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na
poszczególne pytania
-
o czym należy go pouczyć przed przystąpieniem do
przesłuchania lub wysłuchania.
Art.
19. [Wysłuchanie nieletniego]
Przy
wysłuchaniu nieletniego należy dążyć do
zapewnienia mu pełnej swobody wypowiadania się. Wysłuchanie
nieletniego powinno odbywać się w warunkach zbliżonych
do naturalnych, w miarę potrzeby w miejscu zamieszkania
nieletniego, przy czym unikać należy wielokrotnego
wysłuchiwania nieletniego co do tych samych okoliczności
lub okoliczności ustalonych już innymi dowodami i
niebudzących wątpliwości.
Art.
20. [Zakres stosowania k.p.c. i k.p.k.]
§
1. W
sprawach nieletnich stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego
właściwe dla spraw opiekuńczych, a w zakresie
zbierania, utrwalania i przeprowadzania dowodów przez Policję
oraz powoływania i działania obrońcy stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania karnego,
ze zmianami przewidzianymi w ustawie.
§
2. Czynności
dowodowe z udziałem osób małoletnich innych niż
nieletni przeprowadza się przy odpowiednim zastosowaniu
przepisów Kodeksu
postępowania karnego.
§
3. Do
rzeczy zatrzymanych w toku postępowania stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania karnego.
Art.
21. [Wszczęcie postępowania z urzędu,
umorzenie postępowania, zażalenie]
§
1. Sąd
rodzinny wszczyna postępowanie w sprawie nieletniego, jeżeli
zachodzi uzasadnione podejrzenie istnienia okoliczności, o
których mowa w art. 2.
§
2. Sąd
rodzinny nie wszczyna postępowania, a wszczęte umarza w
całości lub w części, jeżeli nie ma podstaw
do jego wszczęcia lub prowadzenia w określonym zakresie
albo gdy orzeczenie środków wychowawczych lub poprawczych
jest niecelowe, w szczególności ze względu na
orzeczone już środki w innej sprawie, które w ocenie
sądu są wystarczające.
§
3. Na
postanowienie wydane na podstawie § 2 stronom oraz
pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie. Do pokrzywdzonego
stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania karnego.
Art.
21a. [Cel postępowania w sprawie nieletniego]
Postępowanie
w sprawie nieletniego ma na celu ustalenie, czy istnieją
okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego
lub czy nieletni popełnił czyn karalny, a także
ustalenie, czy zachodzi potrzeba zastosowania wobec nieletniego
środków przewidzianych w ustawie.
Art.
22. [Wszczęcie postępowania na wniosek,
dopuszczalność wszczęcia postępowania z urzędu]
§
1. W
sprawie o czyn ścigany na wniosek sąd rodzinny wszczyna
postępowanie w razie złożenia wniosku; postępowanie
toczy się wówczas z urzędu.
§
2. W
sprawie o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego postępowanie
wszczyna się, jeżeli tego wymaga interes społeczny
albo wzgląd na wychowanie nieletniego lub ochronę
pokrzywdzonego; postępowanie toczy się wówczas z
urzędu.
§
3. Art.
21 § 3 stosuje się odpowiednio.
Art.
23. [Zawiadomienie rodziców (opiekunów)
o wszczęciu i ukończeniu postępowania]
§
1. Rodziców
lub opiekuna zawiadamia się o wszczęciu postępowania w
sprawie nieletniego, a o ukończeniu postępowania - jeżeli
orzeczenie kończące postępowanie nie było im
doręczone.
§
2. O
wszczęciu i ukończeniu postępowania w sprawie
nieletniego można zawiadomić szkołę, do której
nieletni uczęszcza, odpowiednią instytucję państwową,
społeczną lub jednostkę samorządową, w
szczególności powiatowe centrum pomocy rodzinie właściwe
ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego.
Art.
24. [Wywiad środowiskowy]
§
1. W
celu ustalenia danych dotyczących nieletniego i jego środowiska,
a w szczególności dotyczących zachowania się i
warunków wychowawczych nieletniego, sytuacji bytowej rodziny,
przebiegu nauki nieletniego i sposobu spędzania czasu wolnego,
jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców
albo opiekuna, podejmowanych oddziaływań wychowawczych,
stanu zdrowia i znanych w środowisku uzależnień
nieletniego, sąd rodzinny zleca kuratorowi sądowemu
przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
§
2. W
wyjątkowych przypadkach przeprowadzenie wywiadu środowiskowego
może być zlecone:
1)
przedstawicielom organizacji społecznych, do których
zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na
nieletnich lub wspomaganie procesu ich resocjalizacji, oraz osobom
godnym zaufania - jeżeli powierzono im nadzór nad
nieletnim;
2)
jednostkom Policji, właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania lub pobytu nieletniego - jeżeli zachodzi potrzeba
uzyskania informacji niewymagających zastosowania wiedzy
psychologicznej i pedagogicznej;
3)
opiniodawczym zespołom sądowych specjalistów -
jeżeli zachodzi potrzeba wydania opinii o nieletnim;
4)
pracownikom pedagogicznym schronisk dla nieletnich lub zakładów
poprawczych - jeżeli zachodzi potrzeba wydania opinii o
nieletnim lub w celu sprawdzenia zachowania nieletniego oraz warunków
wychowawczych i bytowych, w jakich nieletni przebywa poza zakładem
poprawczym.
§
3. Dane
o osobach, które dostarczyły informacji w ramach
udzielonego wywiadu środowiskowego, ujawnia się jedynie na
żądanie sądu rodzinnego.
§
4. Osoby,
które dostarczyły w ramach wywiadu środowiskowego
informacji mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy, mogą być w razie potrzeby przesłuchane w
charakterze świadków.
§
5. Na
żądanie kuratora sądowego Policja jest zobowiązana
udzielić mu pomocy przy wykonywaniu zadań związanych z
przeprowadzaniem wywiadu środowiskowego.
§
6. Minister
Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania wywiadów
środowiskowych o nieletnich dla potrzeb postępowania,
regulując zwłaszcza czas, termin i miejsce ich
przeprowadzania, formę i szczegółowy zakres
sprawozdania z wywiadu, uwzględniając konieczność
poszanowania sfery prywatności nieletniego i jego rodziny.
Art.
25. [Opinia opiniodawczego zespołu sądowych
specjalistów]
§
1. W
razie potrzeby uzyskania kompleksowej diagnozy osobowości
nieletniego, wymagającej wiedzy pedagogicznej, psychologicznej
lub medycznej, oraz określenia właściwych kierunków
oddziaływania na nieletniego, sąd rodzinny zwraca się
o wydanie opinii do opiniodawczego zespołu sądowych
specjalistów. Sąd może zwrócić się
o wydanie opinii także do innej specjalistycznej placówki
lub biegłego albo biegłych.
§
2. Przed
wydaniem orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w młodzieżowym
ośrodku wychowawczym, podmiocie leczniczym niebędącym
przedsiębiorcą, domu pomocy społecznej albo zakładzie
poprawczym sąd zwraca się o wydanie opinii, o której
mowa w § 1.
§
3. Przy
przeprowadzeniu dowodu z opinii, o której mowa w § 1, sąd
stosuje odpowiednio przepisy art.
279,
art.
284,
art.
285 § 1
i 3,
art.
286,
art.
290
i art.
2901
Kodeksu postępowania cywilnego.
§
4. Jeżeli
sąd dysponuje opinią o nieletnim, sporządzoną w
innej sprawie w okresie 6 miesięcy poprzedzających
wszczęcie postępowania wyjaśniającego, może
wykorzystać ją w prowadzonym postępowaniu. W takim
wypadku sąd nie zwraca się o wydanie opinii, o której
mowa w § 2.
Art.
25a. [Opinia o stanie zdrowia psychicznego]
§
1. W
razie potrzeby uzyskania opinii o stanie zdrowia psychicznego
nieletniego sąd rodzinny zarządza jego badanie przez co
najmniej 2 biegłych lekarzy psychiatrów. Na wniosek
biegłych lekarzy psychiatrów do udziału w wydaniu
opinii sąd powołuje biegłych innych specjalności.
§
2. W
razie zgłoszenia przez biegłych takiej konieczności,
badanie stanu zdrowia psychicznego nieletniego może być
połączone z obserwacją w podmiocie leczniczym
niebędącym przedsiębiorcą tylko wtedy, gdy
zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że
nieletni wykazuje wysoki stopień demoralizacji lub popełnił
czyn karalny, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a.
§
3. O
potrzebie obserwacji w podmiocie leczniczym niebędącym
przedsiębiorcą orzeka sąd rodzinny po wysłuchaniu
nieletniego, określając miejsce i czas trwania obserwacji.
Do udziału w wysłuchaniu należy dopuścić
pozostałe strony i obrońcę nieletniego, jeżeli
się stawią.
§
4. Obserwacja
w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą
nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie; na
wniosek podmiotu leczniczego sąd rodzinny może przedłużyć
ten termin na czas określony, niezbędny do zakończenia
obserwacji. Łączny czas trwania obserwacji w danej sprawie
nie może przekroczyć 6 tygodni. O zakończeniu
obserwacji należy niezwłocznie zawiadomić sąd
rodzinny.
Art.
26. [Nadzór, umieszczenie w młodzieżowym
ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej,
środki leczniczo-wychowawcze]
Wobec
nieletniego można tymczasowo zastosować nadzór
organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej
albo zakładu pracy, a także nadzór kuratora lub
innej osoby godnej zaufania, a jeżeli byłoby to
niewystarczające - umieszczenie w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która
ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania
opieki nad nieletnim lub zastosować środki
leczniczo-wychowawcze, o których mowa w art. 12.
Art.
27. [Umieszczenie w schronisku dla nieletnich]
§
1. Nieletniego
można umieścić w schronisku dla nieletnich, jeżeli
zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za
umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a zachodzi uzasadniona
obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów
czynu karalnego, albo jeżeli nie można ustalić
tożsamości nieletniego.
§
2. Umieszczenie
nieletniego w schronisku dla nieletnich może nastąpić
wyjątkowo także wtedy, gdy zostaną ujawnione
okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie
poprawczym, a nieletniemu zarzucono popełnienie czynu karalnego
określonego w art.
134,
art.
148 § 1,
2
lub 3,
art.
156 § 1
lub 3,
art.
163 § 1
lub 3,
art.
166,
art.
173 § 1
lub 3,
art.
189,
art.
189a,
art.
197 § 3
lub 4,
art.
198,
art.
200,
art.
202 § 3,
4,
4a,
4b
lub 4c,
art.
204 § 3,
art.
252 § 1
lub 2
i w art.
280
Kodeksu karnego.
§
3. Okres
pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich przed skierowaniem
sprawy na rozprawę nie może trwać dłużej niż
3 miesiące; okres pobytu należy określić w
postanowieniu o umieszczeniu nieletniego w schronisku.
§
4. Jeżeli,
ze względu na szczególne okoliczności sprawy,
zachodzi konieczność przedłużenia pobytu
nieletniego w schronisku dla nieletnich, można ten pobyt
przedłużyć na okres nieprzekraczający dalszych 3
miesięcy.
§
5. O
przedłużeniu pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich
sąd rodzinny orzeka na posiedzeniu. O terminie posiedzenia
zawiadamia się strony i obrońcę nieletniego.
§
6. Łączny
pobyt nieletniego w schronisku dla nieletnich, do chwili wydania
przez sąd pierwszej instancji postanowienia, o którym
mowa w art. 32r, nie może być dłuższy niż
rok. Do okresu tego nie wlicza się nieusprawiedliwionej
nieobecności nieletniego w schronisku dla nieletnich trwającej
dłużej niż 3 dni oraz okresu obserwacji
psychiatrycznej.
§
7. W
szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek sądu
prowadzącego sprawę, sąd okręgowy, w którego
okręgu toczy się postępowanie, może przedłużyć
okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich, o którym
mowa w § 6, na czas oznaczony.
Art.
28. [Nakładanie obowiązków na rodziców
(opiekunów) w postępowaniu]
Sąd
rodzinny może w każdym stadium postępowania wydać
postanowienie nakładające na rodziców lub opiekuna
obowiązki, o których mowa w art. 7 § 1 pkt 1.
Art.
29. [Doręczanie postanowień o zastosowaniu
środków „tymczasowych” i nakładaniu
obowiązków, zażalenie]
Postanowienie
o zastosowaniu środków, o których mowa w art. 25a,
art. 26, art. 27 § 1, 2, 4 i 7 oraz art. 28, doręcza się
stronom. Na postanowienie przysługuje zażalenie, z tym że
rozpoznanie zażalenia na postanowienie, o którym mowa w
art. 25a § 3 i 4, następuje niezwłocznie. Zażalenie
nie wstrzymuje wykonania postanowienia.
Art.
30. [Strony postępowania, udział przedstawiciela
organizacji społecznej]
§
1. W
postępowaniu w sprawie nieletniego stronami są:
1)
nieletni;
2)
rodzice lub opiekun nieletniego;
3)
prokurator.
§
2. Przepisy
niniejszej ustawy dotyczące opiekuna stosuje się
odpowiednio do osób, pod których stałą pieczą
nieletni faktycznie pozostaje.
§
3. (uchylony).
§
4. Sąd
rodzinny może dopuścić przedstawiciela organizacji
społecznej, do której zadań statutowych należy
oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu
ich resocjalizacji, do udziału w postępowaniu w charakterze
przedstawiciela społecznego.
§
5. (uchylony).
§
6. Na
rozprawie może być obecny pokrzywdzony.
Art.
30a. [Zawieszenie postępowania w sprawie nieletniego]
§
1. Postępowanie
w sprawie nieletniego można również zawiesić,
jeżeli nieletni ukrywa się i nie można go ująć.
§
2. Przepis
art. 21 § 3 stosuje się odpowiednio.
Art.
31. [Doręczanie orzeczeń (zarządzeń, pism)
obrońcy nieletniego, zawiadamianie pokrzywdzonego]
§
1. Orzeczenia,
zarządzenia, zawiadomienia oraz odpisy pism, które ustawa
nakazuje doręczać stronom, należy doręczać
również obrońcy nieletniego, jeżeli ustawa nie
stanowi inaczej.
§
2. Przepisy
o doręczeniach dotyczące pełnomocnika stosuje się
odpowiednio do obrońcy nieletniego.
§
3. Pokrzywdzonego
zawiadamia się o treści orzeczenia kończącego
postępowanie.
Art.
31a. [Zażalenie]
§
1. Stronom
i innym osobom przysługuje zażalenie na czynności
naruszające ich prawa.
§
2. Zażalenie
rozpoznaje sąd rodzinny.
Art.
32. [Koszty postępowania w sprawie nieletniego,
koszty postępowania mediacyjnego, koszty pobytu w podmiotach
leczniczych]
§
1. Kosztami
postępowania w sprawie nieletniego sąd rodzinny obciąża
rodziców lub inne osoby zobowiązane do jego alimentacji
albo nieletniego, chyba że ze względu na warunki materialne
i osobiste tych osób uzna za celowe odstąpienie od
obciążenia ich kosztami w całości lub w części.
Koszty postępowania mediacyjnego ponosi Skarb Państwa.
§
2. Do
kosztów postępowania zalicza się również
należność z tytułu pobytu nieletniego w
policyjnej izbie dziecka, schronisku dla nieletnich, zakładzie
poprawczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w domu
pomocy społecznej, zryczałtowane kwoty z tytułu:
postępowania mediacyjnego, umieszczenia w rodzinie zastępczej
zawodowej, pobytu w ośrodku kuratorskim lub ustanowienia nadzoru
kuratora, a także zryczałtowane koszty przeprowadzenia
dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych
specjalistów.
§
3. Zasady
ponoszenia odpłatności za pobyt nieletnich umieszczonych
przez sąd w podmiotach leczniczych niebędących
przedsiębiorcą regulują odrębne przepisy.
§
4. Minister
Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw zabezpieczenia społecznego, ministrem właściwym
do spraw finansów publicznych i ministrem właściwym
do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia,
wysokość i szczegółowe zasady ustalania kosztów
postępowania w sprawach nieletnich, uwzględniając
możliwość zmiany w toku postępowania wysokości
kosztów, w szczególności z uwagi na zmianę
sytuacji materialnej osób zobowiązanych do ich
uiszczania.
Rozdział
1a
Przebieg
postępowania
Art.
32a. [Postanowienie o wszczęciu postępowania]
§
1. O
wszczęciu postępowania wydaje się postanowienie, w
którym określa się osobę, której
postępowanie dotyczy, oraz przedmiot tego postępowania.
§
2. Postanowienie,
o którym mowa w § 1, doręcza się stronom oraz
ujawnionemu pokrzywdzonemu wraz z pouczeniem o przysługujących
im prawach i ciążących na nich obowiązkach.
§
3. W
razie ujawnienia nowych okoliczności świadczących o
demoralizacji nieletniego lub nowych czynów karalnych wydaje
się postanowienie o zmianie postanowienia, o którym mowa
w § 1.
Art.
32b. [Dane o nieletnim]
§
1. W
postępowaniu zbiera się dane o nieletnim, jego warunkach
wychowawczych, zdrowotnych i bytowych oraz przeprowadza się inne
dowody.
§
2. Sąd
rodzinny w szczególności:
1)
wysłuchuje nieletniego, jego rodziców albo opiekuna;
2)
zarządza w razie potrzeby przeprowadzenie przeszukania i
oględzin oraz dokonuje innych czynności procesowych w celu
wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.
§
3. Strony,
obrońcy i pełnomocnicy mogą zgłaszać wnioski
dowodowe. Pokrzywdzony może składać wnioski dowodowe
do czasu rozpoczęcia rozprawy lub posiedzenia.
Art.
32c. [Obrońca z urzędu]
§
1. Jeżeli
interesy nieletniego i jego rodziców albo opiekuna pozostają
w sprzeczności, a nieletni nie ma obrońcy, prezes sądu
wyznacza mu obrońcę z urzędu.
§
2. Jeżeli
nieletni nie ma obrońcy i jednocześnie:
1)
jest głuchy, niemy lub niewidomy lub
2)
zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego stan zdrowia
psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub
prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny,
lub
3)
nieletniego umieszczono w schronisku dla nieletnich
-
prezes sądu wyznacza mu obrońcę z urzędu.
§
3. Nieletni
może złożyć wniosek o ustanowienie obrońcy z
urzędu. Prezes sądu uwzględnia wniosek, jeżeli
udział obrońcy w sprawie uzna za potrzebny, a nieletni lub
jego rodzice nie są w stanie ponieść kosztów
wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego
utrzymania siebie i rodziny. Na odmowę ustanowienia obrońcy
przysługuje zażalenie.
§
4. Obrońca
nieletniego może przedsiębrać czynności procesowe
jedynie na korzyść nieletniego, uwzględniając
jego słuszny interes.
Art.
32d. [Prawo przeglądania akt sprawy]
§
1. Strony
oraz obrońcy i pełnomocnicy mogą przeglądać
akta sprawy i robić z nich odpisy, przy czym sąd rodzinny
może odmówić nieletniemu przeglądania akt i
sporządzania z nich odpisów, jeżeli przemawiają
za tym względy wychowawcze.
§
2. Prawo
do przeglądania akt i robienia z nich odpisów, z
wyłączeniem wywiadów środowiskowych i opinii o
nieletnim, przysługuje, za zgodą sądu rodzinnego,
także pokrzywdzonemu.
Art.
32e. [Zatrzymanie nieletniego, pomoc Policji]
§
1. Policja
zbiera i utrwala dowody przejawów demoralizacji oraz czynów
karalnych w wypadkach niecierpiących zwłoki, a w razie
potrzeby dokonuje zatrzymania nieletniego.
§
2. Sąd
rodzinny może zlecić Policji dokonanie określonych
czynności, a w wyjątkowych wypadkach może zlecić
dokonanie czynności w określonym zakresie.
§
3. Po
dokonaniu czynności określonych w § 1 lub 2 sprawę
przekazuje się niezwłocznie sądowi rodzinnemu.
§
4. Jeżeli
z okoliczności sprawy wynika, że sprawcą czynu
karalnego jest nieletni, lecz czynności, o których mowa w
§ 1, nie doprowadziły do ustalenia jego tożsamości,
Policja niezwłocznie przekazuje sprawę sądowi
rodzinnemu, który odmawia wszczęcia postępowania i
może zlecić Policji dokonanie określonych czynności
lub dokonanie czynności w określonym zakresie w wyznaczonym
terminie, nie dłuższym niż 2 miesiące.
Art.
32f. [Przesłuchanie nieletniego przez Policję]
Przesłuchanie
nieletniego przez Policję odbywa się w obecności
rodziców, którym przysługuje władza
rodzicielska, albo opiekuna lub obrońcy nieletniego, a jeżeli
zapewnienie ich obecności byłoby w danym wypadku
niemożliwe, należy wezwać wskazaną przez
nieletniego osobę mu bliską, przedstawiciela szkoły,
do której nieletni uczęszcza, asystenta rodziny,
koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej lub przedstawiciela
organizacji społecznej, do której zadań statutowych
należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub
wspomaganie procesu ich resocjalizacji. Przepis art. 19 stosuje się
odpowiednio.
Art.
32g. [Przesłanki zatrzymania nieletniego]
§
1. Jeżeli
jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy,
Policja może zatrzymać, a następnie umieścić
w policyjnej izbie dziecka nieletniego, co do którego istnieje
uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn karalny, a
zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia
śladów tego czynu, albo gdy nie można ustalić
tożsamości nieletniego.
§
2. Uprawnienia
Policji do zatrzymania nieletniego przysługują także
Straży Granicznej, w zakresie jej właściwości.
§
3. Zatrzymanego
nieletniego informuje się natychmiast o przyczynach zatrzymania
oraz przysługujących mu prawach, w tym o prawie do
skorzystania z pomocy adwokata, prawie do odmowy składania
wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania i
prawie złożenia zażalenia na czynności
naruszające jego prawa. Nieletniego należy niezwłocznie
przesłuchać. Nieletniemu, na jego żądanie,
umożliwia się nawiązanie kontaktu z rodzicem albo
opiekunem lub z adwokatem.
§
4. Z
zatrzymania nieletniego sporządza się protokół,
zawierający w szczególności określenie miejsca,
daty, godziny i przyczyny zatrzymania.
§
5. Policja
niezwłocznie zawiadamia rodziców albo opiekuna
nieletniego o zatrzymaniu. Zawiadomienie przekazywane rodzicom albo
opiekunowi nieletniego powinno zawierać informacje, o których
mowa w § 3.
§
6. O
zatrzymaniu nieletniego należy niezwłocznie, nie później
jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili zatrzymania,
zawiadomić właściwy sąd rodzinny.
§
7. Zatrzymanego
nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać
rodzicom albo opiekunowi, jeżeli:
1)
ustanie przyczyna zatrzymania;
2)
poleci to sąd rodzinny;
3)
nie został zachowany termin, o którym mowa w § 6;
4)
w ciągu 48 godzin od chwili zawiadomienia właściwego
sądu rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego nie ogłoszono
nieletniemu postanowienia o umieszczeniu w schronisku dla nieletnich
lub tymczasowym umieszczeniu w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym, rodzinie zastępczej zawodowej albo w zakładzie
leczniczym, o którym mowa w art. 12.
§
8. Nieletni
w razie ogłoszenia mu postanowienia, o którym mowa w §
7 pkt 4, może przebywać w policyjnej izbie dziecka przez
czas niezbędny do przekazania go do właściwej rodziny
zastępczej zawodowej lub do właściwego zakładu
leczniczego, ośrodka lub schroniska, nie dłużej jednak
niż przez dalszych 5 dni.
§
9. W
policyjnej izbie dziecka można również umieścić
nieletniego zatrzymanego w trakcie jego samowolnego pobytu poza
schroniskiem dla nieletnich albo poza młodzieżowym
ośrodkiem wychowawczym lub zakładem poprawczym na czas
niezbędny do przekazania nieletniego do właściwego
schroniska, ośrodka lub zakładu, nie dłużej
jednak niż na 5 dni.
Art.
32h. [Umieszczenie w policyjnej izbie dziecka]
§
1. Nieletniego
można również umieścić w policyjnej izbie
dziecka:
1)
na czas uzasadnionej przerwy w konwoju albo w doprowadzeniu, lecz nie
dłużej niż na 24 godziny;
2)
na polecenie sądu rodzinnego, wydane w formie postanowienia, na
czas niezbędny do wykonania określonych czynności
procesowych, nieprzekraczający 48 godzin.
§
2. W
wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, Policja może
umieścić nieletniego w policyjnej izbie dziecka bez
zarządzenia sądu rodzinnego, zawiadamiając o tym sąd,
na którego obszarze właściwości znajduje się
policyjna izba dziecka. Na zarządzenie sądu kierownik
policyjnej izby dziecka niezwłocznie zwalnia nieletniego.
§
3. W
wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, Policja może
nieletniego zatrzymać.
§
4. Na
postanowienie, o którym mowa w § 1 pkt 2, przysługuje
zażalenie.
Art.
32i. [Nadzór sądu rodzinnego]
Nadzór
nad wykonywaniem czynności, o których mowa w art.
32e-32h, sprawuje sąd rodzinny.
Art.
32j. [Przekazanie sprawy szkole, do której nieletni
uczęszcza, albo organizacji młodzieżowej, sportowej,
kulturalno-oświatowej lub innej organizacji społecznej]
§
1. Sąd
rodzinny może przekazać sprawę nieletniego, za jego
zgodą, szkole, do której nieletni uczęszcza, albo
organizacji młodzieżowej, sportowej, kulturalno-oświatowej
lub innej organizacji społecznej, do której nieletni
należy, jeżeli uzna, że środki oddziaływania
wychowawczego, jakimi dana szkoła lub organizacja dysponuje, są
wystarczające. Sąd rodzinny wskazuje, w miarę
potrzeby, kierunki oddziaływania wychowawczego.
§
2. Podmiot,
któremu przekazano sprawę nieletniego, informuje sąd
rodzinny o podjętych działaniach wychowawczych i
osiągniętych efektach, nie rzadziej niż co 6 miesięcy,
niezwłocznie zaś o ich nieskuteczności.
§
3. Przepis
art. 79 § 1 stosuje się odpowiednio.
Art.
32k. [Odpowiedzialność karna nieletniego, przekazanie
sprawy prokuratorowi, zażalenie]
§
1. Jeżeli
w toku postępowania ujawnione zostaną okoliczności
uzasadniające pociągnięcie nieletniego do
odpowiedzialności na zasadach określonych w art.
10 § 2
Kodeksu karnego, sąd rodzinny orzeka o przekazaniu sprawy
prokuratorowi. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
§
2. W
razie ujawnienia nowych okoliczności wskazujących, iż
nie zachodzi potrzeba pociągnięcia nieletniego do
odpowiedzialności karnej, prokurator nie sporządza aktu
oskarżenia i przekazuje sprawę sądowi rodzinnemu.
Art.
32l. [Stosowanie nieizolacyjnych środków
wychowawczych]
§
1. Jeżeli
okoliczności i charakter sprawy, a także celowość
zastosowania i dobór środków wychowawczych nie
budzą wątpliwości, sąd rodzinny orzeka na
posiedzeniu o zastosowaniu środków wychowawczych, o
których mowa w art. 6 pkt 1-8.
§
2. Posiedzenie
odbywa się przy drzwiach zamkniętych, chyba że jawność
posiedzenia jest uzasadniona ze względów wychowawczych.
Art.
32m. [Wyznaczenie rozprawy]
Jeżeli
nie zachodzą przesłanki z art. 21 § 2, art. 32j §
1 lub art. 32l § 1, zarządza się wyznaczenie rozprawy,
o czym zawiadamia się strony oraz pokrzywdzonego.
Art.
32n. [Zasada rozprawy przy drzwiach zamkniętych, jawność
rozprawy, wysłuchanie nieletniego]
§
1. Rozprawa
odbywa się przy drzwiach zamkniętych, chyba że jawność
rozprawy jest uzasadniona ze względów wychowawczych.
§
2. Podczas
rozprawy sąd rodzinny wysłuchuje nieletniego. Nieletni może
czynić uwagi i składać oświadczenia co do każdego
przeprowadzonego dowodu. Wywiady środowiskowe oraz opinie o
nieletnim powinny być odczytywane podczas jego nieobecności,
chyba że szczególne względy wychowawcze przemawiają
za celowością zapoznania nieletniego z ich treścią.
Art.
32o. [Prowadzenie postępowania bez udziału stron,
doprowadzenie nieletniego na rozprawę]
§
1. Jeżeli
strony, które wezwano na rozprawę, nie stawią się
bez usprawiedliwienia, sąd rodzinny może prowadzić
postępowanie bez ich udziału, chyba że postanowi
inaczej.
§
2. Sąd
rodzinny, na wniosek nieletniego przebywającego w schronisku dla
nieletnich albo w młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
zarządza doprowadzenie go na rozprawę, chyba że uzna
za wystarczającą obecność jego obrońcy. O
prawie złożenia wniosku należy nieletniego pouczyć.
§
3. Rozprawy
nie można przeprowadzić w czasie nieobecności
nieletniego, jeżeli usprawiedliwił on swoje
niestawiennictwo i wnosił o odroczenie rozprawy, a sąd
uznał nieobecność nieletniego za usprawiedliwioną.
Art.
32p. [Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu
lub odtworzeniu na rozprawie]
§
1. Jeżeli
bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest konieczne, na
rozprawie wolno odczytywać protokoły lub odtwarzać
zapisy przesłuchania świadków, a także
protokoły oględzin, przeszukania, zatrzymania rzeczy,
opinie biegłych, instytutów, zakładów lub
instytucji, dane o nieletnim, dane z wywiadu środowiskowego oraz
wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu
albo w innym postępowaniu przewidzianym w ustawie.
§
2. Protokoły
i dokumenty podlegające odczytaniu lub odtworzeniu na rozprawie
można uznać za ujawnione w całości lub w części
bez ich odczytywania lub odtwarzania. Należy jednak je odczytać
lub odtworzyć, jeżeli którakolwiek ze stron lub
pokrzywdzony o to wnosi.
Art.
32q. [Uczestnictwo pokrzywdzonego na rozprawie lub posiedzeniu,
udział innych podmiotów]
§
1. Pokrzywdzony
może być obecny na rozprawie lub posiedzeniu, chyba że
jest to sprzeczne z dobrem nieletniego lub względami
wychowawczymi.
§
2. Na
rozprawę lub posiedzenie sąd rodzinny może wezwać
także kuratora, przedstawiciela schroniska dla nieletnich,
zakładu poprawczego, młodzieżowego ośrodka
wychowawczego, placówki opiekuńczo-wychowawczej,
regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub
podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą
albo domu pomocy społecznej, w którym nieletni przebywa,
a ponadto również inne osoby, w szczególności
asystenta rodziny, koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej,
przedstawiciela szkoły, do której nieletni uczęszcza,
zakładu pracy, w którym jest zatrudniony, lub organizacji
społecznej, do której należy; w sprawach o czyn
karalny jako przestępstwo skarbowe można wezwać także
właściwy finansowy organ postępowania
przygotowawczego, określony w Kodeksie
karnym skarbowym.
Art.
32r. [Postanowienie kończące postępowanie]
W
postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie
nieletniego sąd rodzinny stwierdza, czy nieletni wykazuje
przejawy demoralizacji lub popełnił czyn karalny, oraz
orzeka o zastosowaniu środków określonych w art. 6,
art. 7 § 1 lub art. 12.
Rozdział
3
(uchylony)
Art.
33.
(uchylony).
Art.
34.
(uchylony).
Art.
35.
(uchylony).
Art.
36.
(uchylony).
Art.
37.
(uchylony).
Art.
38.
(uchylony).
Art.
39.
(uchylony).
Art.
40.
(uchylony).
Art.
40a.
(uchylony).
Art.
41.
(uchylony).
Art.
42.
(uchylony).
Art.
43.
(uchylony).
Rozdział
4
(uchylony)
Art.
44.
(uchylony).
Art.
45.
(uchylony).
Art.
46.
(uchylony).
Art.
47.
(uchylony).
Art.
47a.
(uchylony).
Rozdział
5
(uchylony)
Art.
48.
(uchylony).
Art.
49.
(uchylony).
Art.
50.
(uchylony).
Art.
51.
(uchylony).
Art.
52.
(uchylony).
Art.
53.
(uchylony).
Art.
54.
(uchylony).
Art.
55.
(uchylony).
Rozdział
6
Art.
56.
(uchylony).
Art.
57.
(uchylony).
Rozdział
7
Postępowanie
odwoławcze
Art.
58. [Sąd II instancji – właściwość
rzeczowa, skład]
Środki
odwoławcze od orzeczeń wydanych w sprawach nieletnich
rozpoznaje sąd okręgowy w składzie 3 sędziów.
Art.
59. [Zakres zaskarżenia]
§
1. Orzeczenie
można zaskarżyć w całości albo w części.
§
2. Środki
odwoławcze wniesione przez nieletniego lub jego rodziców
albo opiekuna uważa się za zwrócone przeciwko
całości orzeczenia, chyba że dotyczą tylko
kosztów postępowania.
§
3. Strony
mogą skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub
ustalenia naruszające ich prawa lub szkodzące ich
interesom. Prokurator może wnieść środek
odwoławczy zarówno na korzyść, jak i na
niekorzyść nieletniego.
Art.
60. [Wymagania formalne środków odwoławczych]
Do
środków odwoławczych wnoszonych przez osobę,
której postępowanie dotyczy bezpośrednio, nie ma
zastosowania przepis art.
368
Kodeksu postępowania cywilnego oraz w zakresie objętym
treścią tego artykułu również przepis art.
370
tego kodeksu.
Art.
61. [Zakaz reformationis in peius]
§
1. Jeżeli
wobec nieletniego zastosowano środki określone w art. 6 pkt
1-8 lub 11, a środek odwoławczy nie zawiera wniosku o
orzeczenie środka wychowawczego określonego w art. 6 pkt 9,
środka poprawczego lub środka, o którym mowa w art.
12, to w wyniku postępowania odwoławczego nie można
orzec tych środków.
§
2. Przepis
§ 1 ma odpowiednie zastosowanie w razie orzeczenia na podstawie
art.
10 § 4
Kodeksu karnego lub art.
5 § 2
Kodeksu karnego skarbowego środków przewidzianych w art.
6.
Art.
62. [Udział nieletniego w rozprawie]
§
1. Udział
nieletniego w rozprawie nie jest obowiązkowy. Sąd
odwoławczy zarządza jednak doprowadzenie nieletniego
umieszczonego w schronisku dla nieletnich albo w młodzieżowym
ośrodku wychowawczym, jeżeli uzna to za konieczne, a także
gdy domagają się tego strony lub obrońca nieletniego.
Przepis art. 32o § 2 stosuje się odpowiednio.
§
2. Sąd
odwoławczy może wezwać na rozprawę
pokrzywdzonego, jeżeli uzna jego obecność za
konieczną.
Art.
63.
(uchylony).
Art.
63a.
(uchylony).
DZIAŁ
IV
POSTĘPOWANIE
WYKONAWCZE
Rozdział
1
Przepisy
ogólne
Art.
64. [Wszczęcie postępowania wykonawczego]
Postępowanie
wykonawcze należy wszcząć bezzwłocznie, gdy
orzeczenie stało się wykonalne.
Art.
65. [Cel postępowania wykonawczego]
§
1. Wykonywanie
środków wychowawczych i poprawczych ma na celu wychowanie
nieletniego na świadomego i uczciwego obywatela i odbywa się
z uwzględnieniem wskazań nauki i doświadczeń
pedagogicznych.
§
2. Działalność
wychowawcza powinna zmierzać przede wszystkim do wszechstronnego
rozwoju osobowości i uzdolnień nieletniego oraz do
kształtowania i utrwalania w nim społecznie pożądanej
postawy i poczucia odpowiedzialności, tak by był on
odpowiednio przygotowany do społecznie użytecznej pracy.
§
3. Wykonywanie
środków powinno doprowadzić także do
prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna
ich obowiązków wobec nieletniego.
§
4. Do
wykonywania środków można włączyć
również organizacje młodzieżowe i inne
organizacje społeczne.
Art.
65a. [Obowiązki nieletniego]
Nieletni
jest obowiązany podporządkować się wydanemu w
stosunku do niego orzeczeniu oraz stosować się do poleceń
podmiotu biorącego udział w wykonaniu orzeczenia.
Art.
66. [Zasady organizacji placówek, korespondencja,
kontakty z osobami spoza placówek]
§
1. Organizacja
i system wychowawczy w młodzieżowych ośrodkach
wychowawczych i schroniskach dla nieletnich oraz w zakładach
poprawczych powinny zapewniać możliwość
indywidualnego oddziaływania na nieletnich odpowiednio do ich
osobowości i potrzeb wychowawczych.
§
2. Ośrodki,
zakłady i schroniska, o których mowa w § 1,
zapewniają w szczególności nauczanie
ogólnokształcące i zawodowe, działalność
kulturalno-oświatową i sportową, działalność
mającą na celu rozwijanie aktywności społecznej
nieletnich i wdrożenie ich do pracy społecznie użytecznej,
a także dostęp do świadczeń zdrowotnych.
§
3. Korespondencja
nieletniego umieszczonego w ośrodku, zakładzie lub
schronisku, o których mowa w § 1, z wyjątkiem
korespondencji z organami państwowymi i samorządowymi, w
szczególności z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i z
Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie
ratyfikowanych w drodze ustawy przez Rzeczpospolitą Polską
umów
międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka,
może być kontrolowana przez dyrektora ośrodka, zakładu
lub schroniska bądź przez upoważnionego przez niego
pracownika pedagogicznego, wyłącznie w przypadkach
powzięcia uzasadnionego podejrzenia, iż zawiera ona treści
godzące w porządek prawny, bezpieczeństwo ośrodka,
zakładu lub schroniska, w zasady moralności publicznej bądź
może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego
się postępowania lub resocjalizacji nieletniego. W razie
stwierdzenia takich treści korespondencji nie doręcza się,
powiadamiając o tym nieletniego oraz sąd rodzinny
wykonujący orzeczenie i podając powody tej decyzji.
Nieletniego poucza się o prawie do złożenia zażalenia,
o którym mowa w art. 31a. Zatrzymaną korespondencję
włącza się do akt osobowych nieletniego.
§
4. Dyrektor
zakładu, ośrodka lub schroniska, o których mowa w §
1, może ograniczyć lub zakazać kontaktów
nieletniego z osobami spoza zakładu, ośrodka lub schroniska
dla nieletnich wyłącznie w przypadku, gdy kontakt ten
stwarzałby zagrożenie dla porządku prawnego,
bezpieczeństwa zakładu, ośrodka lub schroniska bądź
może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego
się postępowania lub proces resocjalizacji nieletniego.
§
5. W
wypadku, o którym mowa w § 4, dyrektor zakładu,
ośrodka lub schroniska dla nieletnich niezwłocznie
zawiadamia nieletniego i sąd rodzinny wykonujący orzeczenie
o powodach decyzji. Sąd może uchylić decyzję
dyrektora.
Art.
66a. [Wykonywanie praktyk religijnych]
§
1. Nieletni
ma prawo do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług
religijnych oraz bezpośredniego uczestniczenia w nabożeństwach
odprawianych w zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich w dni świąteczne, słuchania nabożeństw
transmitowanych przez środki masowego przekazu, a także do
posiadania służących do wykonywania praktyk
religijnych książek, pism i przedmiotów.
§
2. Nieletni
ma prawo do uczestniczenia w prowadzonym w ośrodkach, zakładach
i schroniskach dla nieletnich, o których mowa w art. 66 §
1, nauczaniu religii, działalności charytatywnej lub
społecznej kościoła lub innego związku
wyznaniowego, a także do spotkań indywidualnych z duchownym
kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego
należy. Duchowni ci mogą odwiedzać nieletnich w
pomieszczeniach, w których przebywają.
§
3. Miejsce,
sposób i czas uczestniczenia w lekcjach religii i
organizowania innych form życia religijnego dyrektor zakładu
poprawczego lub schroniska dla nieletnich ustala w porozumieniu z
kapelanami.
§
4. Korzystanie
z wolności religijnej nie może naruszać zasad
tolerancji ani zakłócać ustalonego porządku w
zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich.
§
5. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady uczestniczenia w lekcjach religii i
praktykach religijnych, korzystania z posług religijnych i
organizacji pracy duszpasterskiej w zakładach poprawczych i
schroniskach dla nieletnich, mając na uwadze zasadę
uwzględniania woli zainteresowanych uczestniczeniem w lekcjach
religii, wykonywaniem praktyk religijnych i korzystaniem z posług
religijnych, a także potrzebę przestrzegania praw
nieletnich oraz konieczność zapewnienia bezpieczeństwa
i prawidłowości funkcjonowania zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich.
Art.
67. [Obowiązki Policji]
Policja
w zakresie postępowania wykonawczego wykonuje polecenia sądu
rodzinnego.
Art.
68. [Właściwość miejscowa w przypadku
przebywania w placówce]
Przepis
art. 17 § 2 nie ma zastosowania w wypadkach, gdy wykonywany jest
środek polegający na umieszczeniu nieletniego w
młodzieżowym ośrodku wychowawczym, podmiocie
leczniczym niebędącym przedsiębiorcą, domu pomocy
społecznej albo w zakładzie poprawczym.
Art.
69. [Stosowanie przepisów przy wykonywaniu środków]
§
1. Sąd
rodzinny wykonuje środki orzeczone na podstawie niniejszej
ustawy oraz na podstawie art.
10 § 4
Kodeksu karnego lub art.
5 § 2
Kodeksu karnego skarbowego.
§
2. Orzeczenie
o karze wykonuje sąd właściwy według Kodeksu
karnego wykonawczego
na podstawie przepisów tego kodeksu.
§
3. Sąd
rodzinny, wykonując środki wychowawcze, o których
mowa w art. 6 pkt 7 i 8, stosuje odpowiednio przepisy Kodeksu
karnego wykonawczego.
Art.
70. [Legitymacja czynna do składania wniosków
i zażaleń]
§
1. Strony
postępowania oraz obrońca nieletniego mogą składać
wnioski, a w przypadkach przewidzianych w ustawie wnosić
zażalenia na postanowienia wydane w postępowaniu
wykonawczym.
§
2. W
sprawach nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach
wychowawczych, podmiotach leczniczych niebędących
przedsiębiorcą, domach pomocy społecznej oraz w
schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych wnioski w
postępowaniu wykonawczym może również składać
dyrektor właściwego zakładu.
Art.
70a. [Zakres działania kuratora sądowego]
§
1. Kurator
sądowy, sprawując nadzór nad nieletnim, organizuje i
prowadzi działania mające na celu pomoc nieletniemu w
zmianie nagannych zachowań i postaw, w kierunku postaw
społecznie akceptowanych.
§
2. Do
zakresu działania kuratora sądowego należy w
szczególności:
1)
kontrolowanie zachowania nieletniego w okresie wykonywania nadzoru;
2)
odwiedzanie osób, których dotyczy postępowanie, w
miejscu ich zamieszkania lub pobytu oraz kontaktowanie się z ich
rodziną i szkołą lub miejscem nauki zawodu;
3)
żądanie niezbędnych informacji i wyjaśnień
od nieletniego lub innych osób objętych kontrolą lub
na które nałożono obowiązki;
4)
współdziałanie z właściwymi
stowarzyszeniami, organizacjami i instytucjami w zakresie poprawy
warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego;
5)
przeglądanie akt sądowych i sporządzanie z nich
odpisów w związku z wykonywaniem czynności zleconych
przez sąd;
6)
przeprowadzanie wywiadów środowiskowych i gromadzenie
niezbędnych informacji uzyskanych od organów
administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego,
zakładów pracy, stowarzyszeń, organizacji i
instytucji;
7)
podejmowanie innych czynności niezbędnych dla prawidłowego
wykonywania środków wychowawczych;
8)
udzielanie nieletniemu innej stosownej pomocy;
9)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie
orzeczonego wobec nieletniego środka wychowawczego;
10)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie środka
wychowawczego zastosowanego w okresie próby w związku z
warunkowym zwolnieniem z zakładu poprawczego oraz o odwołanie
warunkowego zwolnienia z zakładu poprawczego;
11)
składanie wniosków o zarządzenie wykonania środka
poprawczego;
12)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie
zastosowanego względem nieletniego środka tymczasowego;
13)
składanie wniosków o odroczenie wykonywania środka
wychowawczego lub przerwę w jego wykonywaniu, o przedłużenie
odroczenia lub przerwy oraz o odwołanie odroczenia lub przerwy w
jego wykonywaniu;
14)
składanie wniosków o nałożenie, zmianę lub
uchylenie obowiązków, o których mowa w art. 7 §
1, wobec rodziców lub opiekuna nieletniego;
15)
udział w posiedzeniach sądu dotyczących nieletniego,
wobec którego zastosowano nadzór kuratora;
16)
kontrolowanie, na zarządzenie sędziego rodzinnego,
wykonywania innych środków wychowawczych zastosowanych
wobec nieletniego.
Art.
70b. [Zobowiązanie nieletniego do poddania się
badaniu w celu ustalenia w organizmie obecności alkoholu lub
innego środka]
§
1. Jeżeli
zachowanie nieletniego wskazuje, że jest on w stanie po użyciu
alkoholu lub podobnie działającego środka, kurator
sądowy może zobowiązać nieletniego do poddania
się badaniu w celu ustalenia w organizmie nieletniego obecności
alkoholu lub innego środka użytego w celu wprowadzenia się
w stan odurzenia przy użyciu metod niewymagających badania
laboratoryjnego.
§
2. Nieletniego
odmawiającego poddania się badaniu, o którym mowa w
§ 1, uznaje się za osobę uchylającą się
od nadzoru kuratora, o czym kurator sądowy poucza nieletniego,
zobowiązując go do poddania się badaniu, o którym
mowa w § 1.
§
3. W
razie ustalenia obecności alkoholu lub innego środka
użytego w celu wprowadzenia się w stan odurzenia w
organizmie nieletniego albo w wypadku, o którym mowa w §
2, kurator może wystąpić do sądu rodzinnego z
wnioskiem o zmianę środka wychowawczego.
§
4. Minister
Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, warunki
i sposób przeprowadzania badań na obecność
alkoholu lub innego środka użytego w celu wprowadzenia się
w stan odurzenia w organizmie nieletniego oraz procedury
dokumentowania badań oraz sposoby weryfikacji wyników
testu, uwzględniając w szczególności cel
stosowanego nadzoru kuratora sądowego oraz potrzebę
powstrzymania dalszego procesu demoralizacji nieletniego.
Art.
70c. [Odpowiednie stosowanie przepisów do innych
podmiotów]
Przepisy
art. 70a stosuje się odpowiednio do organizacji młodzieżowej,
innej organizacji społecznej, zakładu pracy oraz osoby
godnej zaufania w wypadku powierzenia im nadzoru nad nieletnim.
Art.
70d. [Zwrot kosztów ponoszonych w związku ze
sprawowanym nadzorem]
§
1. Sędzia
rodzinny przyznaje, na wniosek przedstawiciela organizacji
młodzieżowej, innej organizacji społecznej, zakładu
pracy lub osoby godnej zaufania, którym powierzono sprawowanie
nadzoru, miesięczny ryczałt z tytułu zwrotu kosztów
ponoszonych w związku ze sprawowanym nadzorem, płatny do
20. dnia każdego miesiąca.
§
2. Ryczałt
za sprawowanie jednego nadzoru wynosi od 2% do 4% kwoty bazowej
ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie przepisów
o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze
budżetowej.
Art.
70e. [Upoważnienie do wydania przepisów
wykonawczych]
Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:
1)
warunki i sposób wykonywania obowiązków i
uprawnień przez kuratorów sądowych w zakresie
sprawowania nadzoru nad nieletnim, kontrolowania wykonywania przez
nieletniego nałożonych na niego obowiązków
określonego postępowania, jak również
kontrolowania wykonywania obowiązków, o których
mowa w art. 7 § 1, nałożonych na rodziców albo
opiekuna nieletniego,
2)
warunki i sposób wykonywania obowiązków i
uprawnień przez organizacje młodzieżowe lub inne
organizacje społeczne, zakłady pracy albo osoby godne
zaufania, którym powierzono sprawowanie nadzoru
-
mając na względzie dobór właściwych metod
oddziaływania wychowawczego wobec nieletniego, prawidłowe
wypełnianie przez rodziców albo opiekuna nieletniego oraz
przez podmioty, o których mowa w pkt 2, nałożonych
na nich obowiązków, a także sprawność i
cele prowadzonego postępowania wykonawczego.
Art.
71. [Odroczenie lub przerwa w wykonywaniu środków,
odwołanie odroczenia lub przerwy]
§
1. Sąd
rodzinny może na czas określony odroczyć lub przerwać
wykonywanie środków wychowawczych lub środka
poprawczego w razie choroby nieletniego lub z innych ważnych
przyczyn.
§
2. Sąd
rodzinny może odwołać odroczenie lub przerwę
wykonywania środków wychowawczych lub środka
poprawczego w razie ustania przyczyny, dla której zostały
udzielone, lub w wypadku, gdy nieletni nie korzysta z odroczenia lub
przerwy w celu, w jakim zostały udzielone, albo rażąco
narusza porządek prawny.
Art.
72. [Zawiadomienie o umieszczeniu w placówce]
O
umieszczeniu nieletniego w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym albo w podmiocie leczniczym niebędącym
przedsiębiorcą lub w domu pomocy społecznej oraz o
umieszczeniu w zakładzie poprawczym, jak również o
każdej zmianie tego zakładu, placówki, ośrodka
lub domu pomocy społecznej dyrektor zakładu, placówki,
ośrodka lub domu pomocy społecznej zawiadamia sąd
rodzinny, który wykonuje orzeczenie.
Art.
73. [Zakończenie i przedłużenie wykonywania
środków]
§
1. Wykonywanie
środków, o których mowa w art. 6 pkt 2, 3 i 6 oraz
w art. 7 i 8, jak również umieszczenie w młodzieżowym
ośrodku wychowawczym, rodzinie zastępczej zawodowej, która
ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania
opieki nad nieletnim, podmiocie leczniczym niebędącym
przedsiębiorcą albo domu pomocy społecznej ustaje z
mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego lat 18, a
wykonywanie pozostałych środków - z chwilą
ukończenia lat 21; jeżeli środki wychowawcze
zastosowano na podstawie art.
10 § 4
Kodeksu karnego lub art.
5 § 2
Kodeksu karnego skarbowego - wykonywanie ich ustaje z mocy prawa z
chwilą ukończenia przez sprawcę lat 21.
§
2. Jeżeli
nieletni ukończy lat 18 przed zakończeniem roku szkolnego,
sąd rodzinny może przedłużyć na okres do
zakończenia roku szkolnego przebywanie w zakładzie
wychowawczym
2
.
§
3. W
razie powołania nieletniego do zasadniczej służby
wojskowej, zasadniczej służby w obronie cywilnej albo
służby zastępczej, wykonywanie środków
wychowawczych ustaje z mocy prawa.
Art.
74. [Stosowanie środków „tymczasowych”,
dozór kuratora, umieszczenie w schronisku dla nieletnich]
§
1. Zastosowany
tymczasowo wobec nieletniego środek, o którym mowa w art.
26 i 27, trwa do czasu przystąpienia do wykonywania orzeczenia,
chyba że sąd rodzinny postanowił inaczej.
§
2. W
razie gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie
poprawczym natrafiłoby na niedające się usunąć
przeszkody, sąd rodzinny stosuje nadzór kuratora, a w
wyjątkowych wypadkach uznając, że ze względów
wychowawczych jest to konieczne, może orzec umieszczenie
nieletniego w schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje w
schronisku dla nieletnich do czasu umieszczenia go we właściwym
zakładzie, jednakże pobyt w schronisku nie może
wówczas przekroczyć 3 miesięcy.
§
3. Jeżeli
orzeczono umieszczenie w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym, a zachodzą warunki, o których mowa w §
2, sąd rodzinny może zastosować środki
przewidziane w art. 26, a jeżeli nieletni był dotychczas
objęty instytucjonalną pieczą zastępczą, sąd
może postanowić o tymczasowym umieszczeniu dziecka w
instytucjonalnej pieczy zastępczej do czasu wykonania
postanowienia, nie dłużej jednak niż przez okres
trzech miesięcy.
Art.
75. [Orzekanie, zawiadamianie o terminach posiedzeń,
wysłuchanie nieletniego, legitymacja czynna, doręczanie
postanowień, wniosek o warunkowe zwolnienie z zakładu
poprawczego]
§
1. W
postępowaniu wykonawczym sąd rodzinny orzeka z urzędu
lub na wniosek.
§
2. Sąd
rodzinny orzeka na posiedzeniu.
§
3. W
sprawach określonych w art. 11 § 3, art. 86 § 1, art.
87 § 3 i 3a, art. 88 § 1 i 3 oraz art. 93-94 o terminie
posiedzenia zawiadamia się oprócz prokuratora również
nieletniego i jego obrońcę oraz rodziców lub
opiekuna.
§
4. W
miarę potrzeby sąd rodzinny wysłuchuje nieletniego
oraz jego rodziców lub opiekuna.
§
5. Na
postanowienie w sprawach, o których mowa w § 3, oraz w
sprawach o zmianę środka wychowawczego, o zastosowanie
środka leczniczo-wychowawczego w postępowaniu wykonawczym,
o odwołanie odroczenia lub przerwy wykonywania środków
wychowawczych lub poprawczych, o przeniesieniu nieletniego do zakładu
poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym, o ukaraniu
dyscyplinarnym przez sędziego rodzinnego, jak również
o odmowie zwolnienia z zakładu poprawczego albo z zakładu
psychiatrycznego lub innego zakładu leczniczego - zażalenie
przysługuje również nieletniemu, jego obrońcy,
rodzicom lub opiekunowi.
§
6. Postanowienia
wydane w toku wykonywania środka poprawczego, na które
przysługuje zażalenie, doręcza się prokuratorowi,
nieletniemu i jego obrońcy oraz rodzicom lub opiekunowi.
§
7. Ponownego
wniosku o warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, złożonego
przez nieletniego, jego obrońcę oraz rodziców lub
opiekuna przed upływem 6 miesięcy od wydania postanowienia
o odmowie warunkowego zwolnienia, nie rozpoznaje się aż do
upływu tego okresu.
Art.
76. [Pomoc dla nieletniego zwalnianego z placówki]
§
1. Jeżeli
rodzice lub opiekun nie mogą zapewnić nieletniemu
zwalnianemu z młodzieżowego ośrodka wychowawczego,
podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą,
domu pomocy społecznej, zakładu poprawczego, schroniska dla
nieletnich albo opuszczającemu rodzinę zastępczą
niezbędnych warunków wychowawczych i bytowych - udziela
się nieletniemu pomocy.
§
2. Zasady
i zakres udzielania pomocy, o której mowa w § 1, regulują
odrębne przepisy.
§
3. Pomocy
nieletnim mogą udzielać również stowarzyszenia,
fundacje i organizacje społeczne, których celem jest
pomoc w społecznej readaptacji nieletniego, oraz osoby godne
zaufania.
Art.
77. [Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń]
§
1. Nadzór
nad wykonywaniem orzeczeń o skierowaniu nieletniego do ośrodka
kuratorskiego, o umieszczeniu w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym, domu pomocy społecznej, podmiocie leczniczym
niebędącym przedsiębiorcą, schronisku dla
nieletnich i zakładzie poprawczym, jak również
decyzji o umieszczeniu w policyjnej izbie dziecka, sprawuje sędzia
rodzinny.
§
2. Nadzór
sprawowany przez sędziego rodzinnego obejmuje legalność
umieszczenia nieletniego oraz prawidłowość wykonywania
orzeczenia, zwłaszcza w zakresie stosowanych metod i środków
oddziaływania, warunków, w jakich przebywają
nieletni, jak również przestrzegania ich praw i
obowiązków. W tym celu sędzia rodzinny ma w każdym
czasie prawo wstępu na teren nadzorowanej jednostki oraz do
pomieszczeń, w których przebywają nieletni, a także
przeglądania dokumentów i żądania wyjaśnień
od administracji odpowiednich zakładów, przeprowadzania
na osobności rozmów z nieletnimi oraz badania ich próśb
i skarg.
§
3. Sędzia
rodzinny sprawuje nadzór w szczególności przez:
1)
okresowe kontrole jednostek nadzorowanych lub kontrole przeprowadzane
doraźnie obejmujące całokształt spraw poddanych
nadzorowi albo niektóre zagadnienia w tym zakresie; okresowe
kontrole przeprowadza się co najmniej raz w roku;
2)
wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolowanie prawidłowości
i terminowości ich realizacji;
3)
podejmowanie w miarę potrzeby innych czynności i decyzji
zmierzających do usunięcia uchybień i zapobieżenia
ich powstawaniu.
§
4. Przepisy
§ 1-3 nie naruszają ustawowych uprawnień prokuratora w
tym zakresie.
Art.
78. [Delegacja ustawowa do określenia zasad sprawowania
nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń]
Minister
Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw oświaty i wychowania, ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych i ministrem właściwym do spraw
zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy
sposób wykonywania przez sędziów rodzinnych
nadzoru, o którym mowa w art. 77, określając w
szczególności tryb przeprowadzania kontroli, sposób
dokumentowania jej przebiegu i wyników oraz tryb wykonywania
zaleceń wydanych w toku sprawowania nadzoru.
Rozdział
2
Środki
wychowawcze i lecznicze
Art.
79. [Środki wychowawcze – zmiana, uchylanie,
odstąpienie od wykonywania]
§
1. Sąd
rodzinny może zmieniać lub uchylać środki
wychowawcze, jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają;
dotyczy to również środków wychowawczych
stosowanych w okresie próby.
§
2. Sąd
rodzinny może odstąpić od stosowania orzeczonego wobec
nieletniego środka wychowawczego w razie podjęcia przez
nieletniego nauki lub pracy w zakładzie lub innej instytucji
powołanej do przygotowania zawodowego.
§
3. Sąd
rodzinny może uchylić orzeczony wobec nieletniego zakaz
prowadzenia pojazdów, jeżeli ustały przyczyny
uzasadniające dalsze stosowanie tego środka.
§
4. Jeżeli
w toku wykonywania środka wychowawczego lub poprawczego okaże
się, że wobec nieletniego należy zastosować
środki o charakterze leczniczo-wychowawczym, sąd rodzinny
może orzec umieszczenie nieletniego w odpowiednim zakładzie.
Art.
80. [Informowanie o stanie zdrowia nieletniego i postępach
w leczeniu, zwolnienie]
§
1. Dyrektor
podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą
lub domu pomocy społecznej ma obowiązek zawiadamiać
sąd, który wykonuje orzeczenie, nie rzadziej niż co
6 miesięcy, o stanie zdrowia nieletniego umieszczonego w
zakładzie lub domu pomocy społecznej i o postępach w
leczeniu.
§
2. Dyrektor
zakładu lub domu pomocy społecznej niezwłocznie
zawiadamia sąd, jeżeli uzna, że w związku ze
zmianą stanu zdrowia nieletniego jego dalsze pozostawanie w
zakładzie lub domu pomocy społecznej nie jest konieczne.
§
3. Sąd,
nie rzadziej niż co 6 miesięcy, a w wypadku określonym
w § 2 - niezwłocznie, rozstrzyga na podstawie opinii
lekarskiej o potrzebie dalszego pobytu nieletniego w zakładzie
lub domu pomocy społecznej.
§
4. Wobec
nieletniego zwalnianego z zakładu lub domu pomocy społecznej
sąd rodzinny stosuje w razie potrzeby środki wychowawcze.
Art.
81. [Delegacja ustawowa do określenia procedur
przyjmowania i zwalniania nieletnich z placówek]
Minister
właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu
z Ministrem Sprawiedliwości, określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady kierowania,
przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w
młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w szczególności
wskazując organ odpowiedzialny za kierowanie nieletnich do
odpowiednich placówek i uwzględniając sprawność
postępowania, konieczność zapewnienia bezpieczeństwa
tych placówek, właściwych warunków pobytu
nieletnich i przestrzegania ich praw.
Art.
82. [Delegacja ustawowa do określenia procedur
przyjmowania i zwalniania nieletnich z podmiotów
leczniczych]
§
1. Minister
właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania,
przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w podmiotach leczniczych
niebędących przedsiębiorcami, w szczególności
wskazując organ odpowiedzialny za kierowanie nieletnich do
odpowiednich zakładów, biorąc pod uwagę
konieczność zapewnienia sprawności postępowania,
bezpieczeństwa tych placówek, właściwych
warunków pobytu nieletnich i przestrzegania ich praw.
§
2. Minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w
porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb
kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu
nieletnich w domach pomocy społecznej oraz formy opieki, a także
wskaże organ odpowiedzialny za kierowanie nieletnich do
odpowiednich domów, biorąc pod uwagę konieczność
zapewnienia sprawności postępowania.
Art.
83. [Policyjne izby dziecka – nadzór, tworzenie
i znoszenie, zasady pobytu nieletnich]
§
1. Minister
właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje zwierzchni
nadzór nad policyjnymi izbami dziecka.
§
2. Policyjne
izby dziecka tworzą i znoszą komendanci wojewódzcy
oraz Komendant Stołeczny Policji w porozumieniu z Komendantem
Głównym Policji.
§
3. (uchylony).
Art.
84. [Ośrodki kuratorskie – nadzór, tworzenie
i znoszenie, organizacja]
§
1. Minister
Sprawiedliwości sprawuje zwierzchni nadzór nad ośrodkami
kuratorskimi.
§
2. (uchylony).
§
3. (uchylony).
§
4. Na
wniosek prezesów sądów rejonowych prezesi sądów
okręgowych tworzą i znoszą ośrodki kuratorskie.
§
5. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb
i szczegółowe zasady tworzenia i znoszenia ośrodków
kuratorskich, sposób wykonywania nadzoru nad ośrodkami
kuratorskimi, ich organizację i zakres działania, mając
w szczególności na względzie dobór właściwych
metod wychowania resocjalizacyjnego w środowisku pobytu
nieletniego.
Rozdział
3
Środek
poprawczy
Art.
85. [Skierowanie do zakładu poprawczego, zmiana lub
przeniesienie]
§
1. Sąd
rodzinny, kierując do wykonania orzeczenie o umieszczeniu
nieletniego w zakładzie poprawczym, może określić
rodzaj tego zakładu.
§
2. Zmiana
rodzaju zakładu w wypadku określonym w § 1 oraz
przeniesienie nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym
nadzorze wychowawczym wymagają zgody sądu rodzinnego, chyba
że ze względu na szczególne okoliczności sprawy
jest konieczne natychmiastowe przeniesienie nieletniego;
przeniesienie takie wymaga zatwierdzenia przez sąd rodzinny.
§
3. (uchylony).
Art.
86. [Warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego]
§
1. Sąd
rodzinny może warunkowo zwolnić nieletniego z zakładu
poprawczego, jeżeli postępy w jego wychowaniu pozwalają
przypuszczać, że po zwolnieniu z zakładu nieletni
będzie przestrzegał porządku prawnego i zasad
współżycia społecznego.
§
2. Warunkowe
zwolnienie z zakładu nie może nastąpić wcześniej
niż po upływie 6 miesięcy od umieszczenia nieletniego
w zakładzie; do okresu tego sąd może zaliczyć
okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.
Art.
87. [Okres próby, odwołanie warunkowego zwolnienia
z zakładu poprawczego, zatarcie skutków prawnych
środka poprawczego]
§
1. Orzekając
warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, sąd rodzinny
ustala okres próby od roku do lat 3; okres próby nie
może jednak trwać dłużej niż do ukończenia
przez sprawcę lat 21.
§
2. Do
warunkowo zwolnionego sąd stosuje środki wychowawcze.
§
3. Jeżeli
w okresie próby warunkowo zwolniony uległ ponownie
demoralizacji albo uchyla się od wykonywania nałożonych
na niego obowiązków lub od nadzoru, sąd rodzinny
może odwołać warunkowe zwolnienie i zarządzić
umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
§
3a. W
razie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego określonego
w art.
134,
art.
148 § 1,
2
lub 3,
art.
156 § 1
lub 3,
art.
163 § 1
lub 3,
art.
166,
art.
173 § 1
lub 3,
art.
189,
art.
189a,
art.
197 § 3
lub 4,
art.
198,
art.
200,
art.
202 § 3,
4,
4a,
4b
lub 4c,
art.
204 § 3,
art.
252 § 1
lub 2
oraz w art.
280
Kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd
właściwy według przepisów Kodeksu postępowania
karnego, sąd odwołuje warunkowe zwolnienie i zarządza
umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. Warunkowego
zwolnienia oraz art. 90 nie stosuje się przez okres roku od
chwili ponownego umieszczenia nieletniego w zakładzie
poprawczym.
§
4. Jeżeli
w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy
odwołanie warunkowego zwolnienia nie nastąpiło,
orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uważa
się za niebyłe.
Art.
88. [Warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia,
zatarcie skutków prawnych środka poprawczego]
§
1. Jeżeli
po wydaniu orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie
poprawczym, a przed umieszczeniem go w takim zakładzie albo po
upływie okresu odroczenia lub przerwy wykonania umieszczenia w
zakładzie poprawczym w zachowaniu nieletniego nastąpiła
istotna poprawa, sąd rodzinny może warunkowo odstąpić
od wykonania orzeczenia.
§
2. Odstępując
warunkowo od wykonania orzeczenia, sąd stosuje wobec nieletniego
środki wychowawcze.
§
3. Sąd
rodzinny może w każdym czasie - jeżeli względy
wychowawcze tego wymagają - zarządzić umieszczenie
nieletniego w zakładzie poprawczym.
§
4. Jeżeli
w ciągu 2 lat od wydania postanowienia o warunkowym odstąpieniu
od wykonania orzeczenia i w ciągu dalszych 3 miesięcy nie
zarządzono umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym,
orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie z mocy prawa uważa
się za niebyłe.
Art.
89. [Zatarcie skutków prawnych środka poprawczego]
Orzeczenie
środka poprawczego uważa się z mocy prawa za niebyłe
z chwilą ukończenia przez sprawcę lat 23, jeżeli
przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Art.
90. [Umieszczenie poza zakładem]
§
1. Dyrektor
zakładu poprawczego może umieścić nieletniego na
czas określony poza zakładem, jeżeli przemawiają
za tym:
1)
względy szkoleniowo-wychowawcze, a w szczególności
możliwość zdobycia wykształcenia, zawodu, a także
niezbędnych kwalifikacji lub uprawnień,
2)
możliwość podjęcia zatrudnienia,
3)
potrzeba specjalistycznego leczenia lub
4)
szczególne względy rodzinne,
a
ocena zachowania nieletniego wskazuje, iż będzie możliwe
roztoczenie nad nim skutecznego nadzoru.
§
2. Nieletni
umieszczony poza zakładem poprawczym jest nadal wychowankiem
tego zakładu. Zakład jest obowiązany roztoczyć
nad nim nadzór. Dyrektor zakładu poprawczego może w
każdym czasie odwołać decyzję o umieszczeniu
nieletniego poza zakładem, jeżeli ustały przyczyny, o
których mowa w § 1.
§
3. O
decyzji w sprawie umieszczenia nieletniego poza zakładem
poprawczym dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny, który
wykonuje orzeczenie. Do wykonania decyzji, o której mowa w §
1, dyrektor zakładu może przystąpić po
zaakceptowaniu jej przez sąd rodzinny. Sąd rodzinny zajmuje
stanowisko w terminie 14 dni od otrzymania decyzji dyrektora.
§
4. Sąd
rodzinny może w każdym czasie uchylić decyzję
dyrektora zakładu poprawczego.
Art.
90a. [Umieszczenie nieletniego w hostelu]
§
1. Dyrektor
zakładu poprawczego może umieścić nieletniego na
czas określony w hostelu, jeżeli jest to uzasadnione
prowadzonym procesem usamodzielniania się wychowanka lub
przygotowaniem do zwolnienia go z zakładu, a nieletni w czasie
pobytu w hostelu podejmie pracę lub naukę.
§
2. Hostel
jest jednostką organizacyjną, przeznaczoną dla
nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym, służącą
ułatwieniu procesu usamodzielniania nieletnich lub przygotowaniu
ich do zwolnienia z zakładu poprawczego, zapewniającą
całodobową opiekę wychowawczą i dającą
nieletnim możliwość czasowego zamieszkania, w
szczególności gdy ich niezwłoczny powrót do
środowiska jest niewskazany. Hostel stanowi dział zakładu
poprawczego. Hostel może stanowić również
jednostkę organizacyjną poza zakładem poprawczym,
prowadzoną przez stowarzyszenie, fundację lub inną
organizację społeczną, której celem działania
jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.
§
3. Nieletni
przebywający w hostelu zobowiązany jest do częściowego
pokrywania wydatków związanych z kosztami utrzymania go w
hostelu w wysokości nieprzekraczającej 25% tych wydatków.
Wysokość wydatków związanych z kosztami
utrzymania nieletnich w hostelu ustala dyrektor zakładu
poprawczego, którego dział stanowi hostel, a w przypadku
hostelu prowadzonego przez stowarzyszenie, fundację lub inną
organizację społeczną - kierownik hostelu, na
podstawie średniej kosztów utrzymania wychowanków
tego hostelu, w tym kosztów wyżywienia nieletnich,
kosztów ich zakwaterowania oraz wynagrodzenia pracowników
zatrudnionych w hostelu, w okresie 6 miesięcy poprzedzających
wydanie decyzji ustalającej wysokość odpłatności,
a jeżeli obliczenie wydatków za taki okres jest
niemożliwe - za maksymalny możliwy do uwzględnienia
okres. Decyzję w sprawie określenia wysokości
zobowiązania nieletniego do pokrywania wydatków
związanych z kosztami utrzymania w hostelu wydaje dyrektor
zakładu poprawczego, a w przypadku hostelu prowadzonego przez
stowarzyszenie, fundację lub inną organizację
społeczną - kierownik hostelu.
§
4. Nieletniego
umieszczonego w hostelu, na jego wniosek, można całkowicie
lub częściowo zwolnić z obowiązku, o którym
mowa w § 3, w przypadku gdy poniesienie przez niego takiej
opłaty jest niemożliwe lub zbyt uciążliwe z uwagi
na jego sytuację materialną lub osobistą, w
szczególności stan zdrowia, niezawinione niewykonywanie
pracy zarobkowej, brak stałych źródeł dochodu
lub konieczność łożenia przez nieletniego na
utrzymanie osób najbliższych.
§
5. O
decyzji w sprawie umieszczenia nieletniego w hostelu prowadzonym
przez stowarzyszenie, fundację lub inną organizację
społeczną, jak również o decyzji w sprawie
pokrywania przez nieletniego wydatków związanych z
kosztami utrzymania go w hostelu, dyrektor zakładu poprawczego
zawiadamia sąd rodzinny, który wykonuje orzeczenie,
przedstawiając uzgodnione z nieletnim zasady pobytu w hostelu.
Przepis art. 90 § 3 stosuje się odpowiednio.
§
6. Kierownik
hostelu prowadzonego przez stowarzyszenie, fundację lub inną
organizację społeczną informuje okresowo sąd
rodzinny, który wykonuje orzeczenie, o zachowaniu się
nieletniego w hostelu, w tym o przebiegu nauki i zatrudnienia.
§
7. Dyrektor
zakładu poprawczego lub kierownik hostelu, prowadzonego przez
stowarzyszenie, fundację lub inną organizację
społeczną, może w każdym czasie stwierdzić
brak podstaw do dalszego pobytu nieletniego w hostelu. W takim
wypadku nieletni jest umieszczany w zakładzie poprawczym, z
którego został skierowany do hostelu.
§
8. Szczegółowe
warunki pobytu w hostelu oraz szczegółowy tryb
postępowania w przedmiocie decyzji w sprawie określenia
wysokości zobowiązania nieletniego do pokrywania wydatków
związanych z kosztami utrzymania w hostelu określa
regulamin hostelu.
§
9. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb
przyjmowania i zwalniania nieletnich z hosteli, w tym prowadzonych
przez stowarzyszenie, fundację lub inną organizację
społeczną, oraz warunki pobytu nieletnich w hostelu, a
także sposób wykonywania nadzoru dyrektora zakładu
poprawczego nad nieletnimi umieszczonymi w hostelach, uwzględniając
konieczność zapewnienia właściwych warunków
pobytu i przestrzegania praw nieletnich.
Art.
90b. [Finansowanie lub dofinansowanie wydatków
związanych z pobytem nieletnich w hostelu]
§
1. Na
finansowanie lub dofinansowanie wydatków związanych z
pobytem nieletnich w hostelu, o którym mowa w art. 90a §
2 zdanie trzecie, stowarzyszenia, fundacje lub inne organizacje
społeczne mogą otrzymywać środki finansowe w
formie dotacji celowej na zasadach określonych w ustawie
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r.
poz. 2077 oraz z 2018 r. poz. 62).
§
2. Finansowanie
pobytu nieletnich w hostelach, o których mowa w art. 90a §
2 zdanie trzecie, może odbywać się także z innych
źródeł pozyskiwanych przez stowarzyszenia, fundacje
lub inne organizacje społeczne prowadzące hostel. Przepisy
art. 90a § 3 i 4 stosuje się odpowiednio.
§
3. Wysokość
środków finansowych, o których mowa w § 1,
jak również tryb i terminy ich przekazywania określa
każdorazowo umowa, o której mowa w art.
151
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zawarta
przez Ministra Sprawiedliwości z przedstawicielem organizacji
prowadzącej hostel.
§
4. Umieszczenie
nieletniego w hostelu prowadzonym przez stowarzyszenie, fundację
lub inną organizację społeczną może nastąpić
wyłącznie po zawarciu umowy, o której mowa w §
3.
Art.
90c. [Wyłączenie stosowania przepisów]
§
1. Wobec
nieletniego, który uciekł z zakładu poprawczego lub
samowolnie przedłużył urlop lub przepustkę,
przepisów art. 90 lub art. 90a nie stosuje się w okresie
6 miesięcy od dnia ponownego umieszczenia nieletniego w
zakładzie.
§
2. Przepis
§ 1 nie wyłącza zastosowania środków
dyscyplinarnych lub innych środków przewidzianych w
regulaminie zakładu poprawczego za ucieczkę lub samowolne
przedłużenie urlopu lub przepustki.
Art.
91. [Orzekanie o popełnieniu czynu karalnego przez
wychowanka zakładu poprawczego]
§
1. W
braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd właściwy
według przepisów Kodeksu
postępowania karnego,
fakt popełnienia przez wychowanka zakładu poprawczego czynu
karalnego przed ukończeniem lat 17 stwierdza postanowieniem sąd
rodzinny na podstawie wyników postępowania
wyjaśniającego. Odpis prawomocnego postanowienia sąd
rodzinny przesyła dyrektorowi zakładu poprawczego w celu
zastosowania wobec wychowanka środka dyscyplinarnego.
§
2. Stwierdzając
popełnienie przez wychowanka zakładu poprawczego czynu
karalnego określonego w art.
134,
art.
148 § 1,
2
lub 3,
art.
156 § 1
lub 3,
art.
163 § 1
lub 3,
art.
166,
art.
173 § 1
lub 3,
art.
189,
art.
189a,
art.
197 § 3
lub 4,
art.
198,
art.
200,
art.
202 § 3,
4,
4a,
4b
lub 4c,
art.
204 § 3,
art.
252 § 1
lub 2
oraz w art.
280
Kodeksu karnego, sąd rodzinny orzeka także w przedmiocie
przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym
nadzorze wychowawczym bądź zastosowania art. 79 § 4.
Od postanowienia sądu przysługuje apelacja.
§
3. W
wypadku, o którym mowa w § 2, do czasu prawomocnego
rozpoznania sprawy nieletniego umieszcza się w schronisku dla
nieletnich.
§
4. Wobec
nieletniego przeniesionego zgodnie z § 2 do zakładu
poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym nie stosuje się
przez okres oznaczony w orzeczeniu sądu, nie krótszy niż
rok, warunkowego zwolnienia oraz art. 90.
§
5. Do
ustalania właściwości sądu stosuje się art.
17. W przypadku gdy czyn karalny został popełniony na
terenie zakładu poprawczego, właściwy jest sąd
rodzinny miejsca położenia zakładu, który o
podjętych czynnościach zawiadamia sąd rodzinny
właściwości ogólnej.
§
6. Dyrektor
zakładu poprawczego powiadamia sąd rodzinny wykonujący
orzeczenie i sędziego rodzinnego sprawującego nadzór
nad zakładem poprawczym o każdym przypadku popełnienia
przez wychowanka zakładu poprawczego czynu karalnego, a jeżeli
nieletni popełnił czyn zabroniony po ukończeniu lat 17
- także prokuratora.
Art.
92. [Zbieg kary pozbawienia wolności i środka
poprawczego]
§
1. Jeżeli
sprawca, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie
poprawczym, został skazany na karę pozbawienia wolności,
wykonuje się karę pozbawienia wolności.
§
2. Sąd
rodzinny umarza postępowanie w przedmiocie wykonania środka
poprawczego po otrzymaniu zawiadomienia o osadzeniu nieletniego w
zakładzie karnym.
Art.
93. [Zbieg kary ograniczenia wolności i środka
poprawczego]
§
1. Jeżeli
sprawca, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie
poprawczym, został skazany na karę ograniczenia wolności,
wykonanie tej kary ulega odroczeniu do chwili zwolnienia nieletniego
z zakładu poprawczego. Przed zwolnieniem z zakładu
poprawczego sąd rodzinny decyduje, czy wykonać tę
karę, czy odstąpić od jej wykonania.
§
2. Przepis
§ 1 stosuje się odpowiednio do zastępczej kary
pozbawienia wolności oraz kary aresztu.
Art.
94. [Zamiana środka poprawczego na karę]
Jeżeli
nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie
poprawczym, ukończył lat 18 przed rozpoczęciem
wykonania orzeczenia, sąd rodzinny decyduje, czy wykonać
orzeczony środek, czy od jego wykonania odstąpić i
wymierzyć sprawcy karę. Wymierzając karę sąd
stosuje nadzwyczajne jej złagodzenie. W szczególnie
uzasadnionych wypadkach sąd może odstąpić od
wymierzenia kary, zwłaszcza gdy w zachowaniu sprawcy nastąpiła
istotna poprawa. W razie wymierzenia kary pozbawienia wolności
albo kary ograniczenia wolności czas jej trwania nie może
przekroczyć okresu, jaki pozostaje do ukończenia przez
sprawcę lat 21.
Art.
95. [Schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze –
nadzór, tworzenie i znoszenie, organizacja, sposób
działania]
§
1. Minister
Sprawiedliwości sprawuje zwierzchni nadzór nad
schroniskami dla nieletnich i zakładami poprawczymi.
§
2. Minister
Sprawiedliwości, w drodze zarządzenia, tworzy i znosi
schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze.
§
3. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
rodzaje schronisk dla nieletnich i zakładów poprawczych,
w zależności od stosowanych wobec nieletnich środków
i form oddziaływania wychowawczego, resocjalizacyjnego i
terapeutycznego, sposób wykonywania nadzoru, o którym
mowa w § 1, organizację tych schronisk i zakładów
oraz szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania,
przenoszenia, zwalniania i pobytu w nich nieletnich, uwzględniając
konieczność zapewnienia sprawności postępowania,
bezpieczeństwa schronisk i zakładów, właściwych
warunków pobytu i przestrzegania praw nieletnich, a także
sposób wykonywania nadzoru pedagogicznego w schroniskach dla
nieletnich i zakładach poprawczych.
§
4. Zasady
kształcenia i wychowania w schroniskach dla nieletnich i
zakładach poprawczych regulują odrębne przepisy.
Rozdział
4
Użycie
środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego
umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla
nieletnich, młodzieżowym ośrodku wychowawczym
Art.
95a. [Stosowanie środków przymusu bezpośredniego]
§
1. W
razie bezskuteczności środków oddziaływania
psychologiczno-pedagogicznego, w przypadkach, o których mowa w
art.
11 pkt 1-3,
6,
8,
10
i 12-14
ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego
i broni palnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1120 oraz z 2018 r. poz. 106 i
138), wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym,
schronisku dla nieletnich lub młodzieżowym ośrodku
wychowawczym można użyć środka przymusu
bezpośredniego w postaci siły fizycznej.
§
2. Wobec
nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku
dla nieletnich, gdy użycie siły fizycznej jest
niewystarczające, w przypadku usiłowania targnięcia
się tego nieletniego na życie lub zdrowie własne albo
innej osoby, można użyć środków przymusu
bezpośredniego, o których mowa w art.
12 ust. 1 pkt 3,
4
lub 15
ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego
i broni palnej.
§
3. Użycie
i dokumentowanie użycia środków przymusu
bezpośredniego odbywa się na zasadach określonych w
ustawie
z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i
broni palnej.
Art.
95b.
(uchylony).
Art.
95c. [Delegacja ustawowa do określenia zasad stosowania
środków przymusu bezpośredniego w placówkach]
§
1. (uchylony).
§
2. Minister
Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia,
zakres i tryb współdziałania zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich z Policją w wypadku
zagrożenia bezpieczeństwa tych placówek,
uwzględniając w szczególności przypadki i
warunki użycia sił Policji na terenie zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich.
Rozdział
4a
Udzielanie
nagród i stosowanie środków dyscyplinarnych wobec
nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich i zakładach
poprawczych
Art.
95ca. [Udzielenie nieletniemu nagrody lub zastosowanie wobec
niego środka dyscyplinarnego]
§
1. Dyrektor
schroniska dla nieletnich lub zakładu poprawczego może
udzielić nieletniemu przebywającemu w schronisku albo
zakładzie nagrody lub zastosować wobec niego środek
dyscyplinarny.
§
2. Udzielenie
nagrody i stosowanie środka dyscyplinarnego nie może
prowadzić do upokarzającego i poniżającego
traktowania nieletniego.
Art.
95cb. [Przesłanki udzielenia nagrody]
§
1. Nagrody
udziela się za właściwe zachowanie nieletniego,
wyróżniające wykonywanie obowiązków,
wzorowe przestrzeganie regulaminu schroniska dla nieletnich albo
zakładu poprawczego lub osiąganie bardzo dobrych wyników
w nauce.
§
2. W
przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można
udzielić jednorazowo więcej niż jedną nagrodę.
Art.
95cc. [Katalog nagród]
§
1. Nagrodą
jest:
1)
pochwała;
2)
list pochwalny do rodziców albo opiekuna;
3)
list pochwalny do sądu rodzinnego;
4)
zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt schroniska lub
zakładu;
5)
nagroda rzeczowa lub pieniężna;
6)
zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych
na potrzeby nieletniego lub jego osób najbliższych;
7)
zgoda na korzystanie z internetu lub gier komputerowych;
8)
zgoda na udział w imprezach, zajęciach oświatowych i
sportowych oraz szkoleniach poza schroniskiem lub zakładem;
9)
skrócenie lub darowanie uprzednio zastosowanego środka
dyscyplinarnego;
10)
udzielenie przepustki na okres do 3 dni.
§
2. W
przypadku nieletniego przebywającego w zakładzie poprawczym
nagrodą jest również:
1)
udzielenie urlopu;
2)
podwyższenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy do
wysokości 4,5% kwoty bazowej ustalonej dla kuratorów
zawodowych na podstawie przepisów
o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze
budżetowej.
§
3. W
każdym czasie sąd rodzinny może zastrzec, że
udzielenie przepustki lub urlopu wymaga jego zgody.
§
4. Nieletniemu,
wobec którego toczy się postępowanie w związku
z popełnieniem czynu karalnego, nagrody wymienione w § 1
pkt 4, 7, 8 i 10 oraz § 2 pkt 1 mogą być udzielone za
zgodą organu prowadzącego postępowanie.
§
5. Decyzję
o udzieleniu nagrody ze wskazaniem przyczyn jej udzielenia sporządza
się na piśmie i włącza do akt osobowych
nieletniego.
Art.
95cd. [Uchylenie decyzji o udzieleniu nagrody]
Jeżeli
zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że
nagroda została udzielona niezasadnie, dyrektor schroniska lub
zakładu uchyla decyzję o udzieleniu nagrody. Decyzję o
uchyleniu nagrody sporządza się na piśmie i podaje do
wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze
za tym przemawiają - również innym osobom i włącza
się do akt osobowych nieletniego.
Art.
95ce. [Przesłanki zastosowanie środka
dyscyplinarnego]
§
1. Środek
dyscyplinarny stosuje się w przypadku niewykonywania obowiązków
wynikających z ustawy lub regulaminu ustalonego w schronisku lub
zakładzie, zachowania godzącego w dobro innych osób,
ucieczki ze schroniska albo zakładu lub nieusprawiedliwionego
niepowrócenia z udzielonego urlopu lub z przepustki.
§
2. Za
jedno przewinienie stosuje się jeden środek dyscyplinarny.
W przypadku gdy nieletni popełnił więcej przewinień,
stosuje się jeden środek dyscyplinarny odpowiednio
surowszy.
§
3. Przy
stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w
szczególności rodzaj i okoliczności zachowania
nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową
postawę, cechy osobowości i stan zdrowia.
§
4. Środek
dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie.
§
5. Przed
zastosowaniem środka dyscyplinarnego dyrektor schroniska lub
zakładu albo upoważniony pracownik pedagogiczny wysłuchuje
nieletniego i zasięga opinii zespołu
diagnostyczno-korekcyjnego lub zespołu diagnostycznego.
§
6. Decyzję
o zastosowaniu środka dyscyplinarnego ze wskazaniem przyczyn
jego zastosowania sporządza się na piśmie i podaje się
do wiadomości nieletniemu wraz z pouczeniem o prawie do złożenia
skargi do sędziego rodzinnego sprawującego nadzór
nad schroniskiem albo zakładem i włącza się do
akt osobowych nieletniego. Sędzia rodzinny sprawujący
nadzór nad schroniskiem albo zakładem może uchylić
decyzję dyrektora.
Art.
95cf. [Katalog środków dyscyplinarnych]
§
1. Środkiem
dyscyplinarnym jest:
1)
upomnienie;
2)
nagana;
3)
zawiadomienie rodziców albo opiekuna o niewłaściwym
zachowaniu nieletniego;
4)
zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym
zachowaniu nieletniego;
5)
cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy
telefoniczne na koszt schroniska albo zakładu na okres do 1
miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo
opiekunem;
6)
obniżenie kieszonkowego, nie więcej niż do 0,5% kwoty
bazowej ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie
przepisów
o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze
budżetowej, na okres do 3 miesięcy;
7)
cofnięcie zgody na korzystanie z internetu lub gier
komputerowych na okres do 3 miesięcy;
8)
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w
imprezach, zajęciach oświatowych i sportowych oraz
szkoleniach poza schroniskiem albo zakładem na okres do 3
miesięcy;
9)
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na wyjście poza
teren schroniska albo zakładu na okres do 3 miesięcy.
§
2. W
przypadku nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym
środkiem dyscyplinarnym jest również nieudzielanie
przepustki lub urlopu przez okres nie dłuższy niż 5
miesięcy w razie ucieczki z zakładu lub
nieusprawiedliwionego niepowrócenia z udzielonego urlopu lub
przepustki z zakładu.
Art.
95cg. [Uchylenie decyzji o zastosowaniu środka
dyscyplinarnego]
§
1. Jeżeli
zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że
środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie,
dyrektor schroniska lub zakładu uchyla decyzję o
zastosowaniu środka dyscyplinarnego.
§
2. W
przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w
szczególności jeżeli nieletni przeprosił
pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić
wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 3 miesięcy,
zamienić go na inny, skrócić lub darować go.
§
3. Jeżeli
w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego nieletni
dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek
dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor postanowi
inaczej ze względów wychowawczych.
§
4. Decyzję
o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu lub darowaniu
środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i
podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy
wychowawcze za tym przemawiają - również innym
osobom i włącza się do akt osobowych nieletniego.
Rozdział
5
Zatrudnianie
nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub
schroniskach dla nieletnich
Art.
95d. [Praktyczna nauka zawodu]
§
1. Nieletni
umieszczony w zakładzie poprawczym lub w schronisku dla
nieletnich może odbywać praktyczną naukę zawodu
organizowaną w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę
lub zespół szkół, działających przy
zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich.
§
2. Dyrektor
zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich kieruje
nieletniego, za jego zgodą, do odbycia praktycznej nauki zawodu,
o której mowa w ust. 1, w warsztatach szkolnych prowadzonych
przez szkołę lub zespół szkół,
działających przy tym zakładzie lub schronisku.
§
3. Nieletni
umieszczony w zakładzie poprawczym lub w schronisku dla
nieletnich może zostać zatrudniony poza zakładem
poprawczym lub schroniskiem dla nieletnich, za zgodą dyrektora
zakładu lub schroniska, jeżeli ukończył 16 lat i
spełnia wymogi określone w Kodeksie
pracy.
Art.
95da. [Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe]
§
1. Praktyczna
nauka zawodu organizowana w warsztatach szkolnych prowadzonych przez
szkołę lub zespół szkół,
działających przy zakładzie poprawczym lub schronisku
dla nieletnich, może mieć formę zajęć
praktycznych i praktyk zawodowych.
§
2. Nieletni
odbywający praktyczną naukę zawodu w formie praktyk
zawodowych w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę
lub zespół szkół, działających przy
zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, którego
jest wychowankiem, może otrzymać stypendium w wysokości
ustalonej przez dyrektora zakładu poprawczego. Przepisów
art. 95f i 95g nie stosuje się.
§
3. Minister
Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw oświaty i wychowania, określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb
organizowania praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych
prowadzonych przez szkołę lub zespół szkół,
działających przy zakładzie poprawczym lub schronisku
dla nieletnich, uwzględniając zakres spraw, które
powinny być określone w skierowaniu dyrektora zakładu
poprawczego lub schroniska dla nieletnich, o którym mowa w
art. 95d ust. 2, w tym prawa i obowiązki szkoły lub zespołu
szkół prowadzących warsztaty szkolne, a także
kwalifikacje wymagane od osób prowadzących praktyczną
naukę zawodu i przysługujące im uprawnienia oraz mając
na celu stworzenie warunków dla skutecznej resocjalizacji
nieletnich poprzez właściwy dobór formy kształcenia
zawodowego i wdrażanie nieletnich do systematycznego wykonywania
nałożonych obowiązków.
§
4. Minister
Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób określania wysokości
stypendium, o którym mowa w ust. 2, uwzględniając
wymiar zajęć odbywanych w ramach praktyk zawodowych, ich
efekty ekonomiczne, możliwości finansowe zakładu
poprawczego lub schroniska dla nieletnich oraz potrzebę
przygotowania nieletnich do podejmowania aktywności zawodowej i
dalszego doskonalenia zawodowego.
Art.
95e. [Czas pracy]
Do
czasu pracy nieletniego stosuje się przepisy art.
202
Kodeksu pracy.
Art.
95f. [Wynagrodzenie, nagrody pieniężne]
§
1. Należność
nieletniego za pracę ustala się według zasad
wynagradzania pracowników za pracę tego rodzaju, którą
wykonuje nieletni.
§
2. Za
prace porządkowe wykonywane na rzecz zakładu lub schroniska
w wymiarze nieprzekraczającym 30 godzin miesięcznie
wynagrodzenie nieletniemu nie przysługuje; za sumienną
pracę tego rodzaju mogą być przyznawane nagrody
pieniężne.
Art.
95g. [Okres pracy nieletniego a okres zatrudnienia]
§
1. Okresy
pracy wykonywanej przez nieletniego w czasie odbywania środka
poprawczego, z wyjątkiem prac, o których mowa w art. 95f
§ 2, uważa się za okresy równorzędne z
okresami zatrudnienia w rozumieniu przepisów
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
§
2. Okresy
pracy wykonywanej przez nieletniego, o którym mowa w § 1,
wlicza się do okresu pracy, od którego zależą
uprawnienia pracownicze.
Art.
95h. [Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy,
choroby zawodowej lub wynikłej stąd śmierci ]
Nieletni,
który uległ wypadkowi lub zachorował na chorobę
zawodową przy wykonywaniu pracy w czasie odbywania środka
poprawczego, ma prawo do świadczenia z tytułu tego wypadku
lub choroby na zasadach przewidzianych dla pracowników. W
razie śmierci nieletniego wskutek takiego wypadku lub choroby,
świadczenia z tego tytułu przysługują pozostałym
po nim członkom rodziny na zasadach przewidzianych dla członków
rodzin pracownika.
DZIAŁ
V
PRZEPISY
PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE
Art.
96.
§
1. W
sprawach o czyny popełnione przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy stosuje się tę ustawę, jeżeli:
1)
postępowanie nie zostało wszczęte i nie nastąpiło
przedawnienie,
2)
wszczęte postępowanie nie zostało zakończone
prawomocnym orzeczeniem,
3)
prawomocne orzeczenie nie zostało wykonane w całości.
§
2. Czynności
procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy są skuteczne, jeżeli zostały dokonane z
zachowaniem przepisów dotychczasowych.
Art.
97. [Odesłanie do przepisów ustawy]
Jeżeli
obowiązujące przepisy powołują się na
uchylone przepisy dotyczące przedmiotów unormowanych w
niniejszej ustawie albo odsyłają ogólnie do
przepisów o odpowiedzialności nieletnich lub o
postępowaniu w sprawach nieletnich, stosuje się w tym
zakresie odpowiednio przepisy niniejszej ustawy.
Art.
98. [Obowiązywanie przepisów w czasie]
W
razie wątpliwości, czy ma być stosowane prawo
dotychczasowe, czy niniejsza ustawa, stosuje się niniejszą
ustawę.
Art.
99.
(uchylony).
Art.
100.
(uchylony).
Art.
101.
W
prawie
o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 1964 r. Nr 6, poz. 40, z 1967 r. Nr 13, poz. 55, z 1969 r.
Nr 13, poz. 98, z 1974 r. Nr 50, poz. 316, z 1975 r. Nr 16, poz. 91 i
Nr 34, poz. 183 oraz z 1982 r. Nr 16, poz. 125, Nr 19, poz. 145 i Nr
31, poz. 214) wprowadza się następujące zmiany:
(zmiany pominięte).
Art.
102.
§
1. Do
dnia 31 grudnia 2000 r., z wyjątkiem przypadku, o którym
mowa w art. 40, można umieścić w policyjnej izbie
dziecka również nieletniego wymagającego
natychmiastowej opieki na okres niezbędny do ustalenia jego
tożsamości i oddania rodzicom lub opiekunowi albo
umieszczenia w odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej.
§
2. Umieszczenie
w izbie może nastąpić na okres 72 godzin. Dłuższy
pobyt nieletniego może nastąpić jedynie za zgodą
sędziego rodzinnego na czas przez niego określony,
nieprzekraczający jednak 14 dni.
Art.
103. [Derogacja]
§
1. Z
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tracą moc
wszelkie przepisy dotyczące przedmiotów w niej
unormowanych, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.
§
2. W
szczególności tracą moc:
1)
ustawa
z dnia 22 grudnia 1969 r. o utrzymaniu w mocy na okres przejściowy
niektórych dotychczasowych przepisów prawa karnego (Dz.
U. poz. 311);
2)
art.
V
ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks
wykroczeń (Dz. U. poz. 115);
3)
art.
288
§ 2 i 3 ustawy
karnej skarbowej z dnia 26 października 1971 r. (Dz. U. poz.
260, z 1975 r. poz. 91 i 234 oraz z 1976 r. poz. 122)
3
;
4)
art.
474-495
Kodeksu postępowania karnego z dnia 19 marca 1928 r., utrzymane
w mocy przez art.
III pkt 1
ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Przepisy wprowadzające
Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 97).
Art.
104. [Wejście w życie]
Ustawa
wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia jej
ogłoszenia.
1 Art.
63 uchylony przez art. 1 pkt 17 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2013
r. (Dz.U.2013.1165).
2 "Placówce
resocjalizacyjnej", na podstawie art.
9
ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania
karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o
opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w
sprawach nieletnich (Dz.U.1995.89.443), która weszła w
życie z dniem 1 stycznia 1996 r.
3 Ustawa
utraciła moc na podstawie art.
2
ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Przepisy wprowadzające
Kodeks karny skarbowy (Dz.U.1999.83.931), która weszła w
życie z dniem 17 października 1999 r.