W przypadku braku zgody współwłaścicieli w przedmiocie zniesienia współwłasności będzie konieczne rozstrzygnięcie sądowe. W tym przypadku prawo wystąpienia do sądu z żądaniem zniesienia współwłasności przysługuje każdemu współwłaścicielowi (art. 210 K.c.), z tym tylko zastrzeżeniem, że uprawnienie to może zostać wyłączone na czas nie dłuższy niż 5 lat, w drodze wcześniejszej umowy wszystkich współwłaścicieli.

Zniesienie współwłasności odbywa się w trybie postępowania nieprocesowego (art. 606-625 Kodeksu postępowania cywilnego). Wszczynane jest na wniosek zainteresowanego, a sąd rozstrzyga sprawę w formie postanowienia.

Sąd ma prawo wybrać sposób podziału, jednakże musi uprzednio zasięgnąć stanowiska uczestników postępowania, a w przypadku zgodnego wniosku jest związany stanowiskiem współwłaścicieli, chyba że projekt podziału sprzeciwia się prawu lub zasadom współżycia społecznego, albo narusza w sposób rażący interes osób uprawnionych (art. 622 § 2 K.p.c.). Również ugoda sądowa może zostać zawarta przed sądem prowadzącym sprawę.

Co do podstawowych sposobów zniesienia współwłasności stosowanych przez sądy wskazać należy:

• podział mieszkania, z możliwością ewentualnego zasądzenia dopłat pieniężnych;
• przyznanie mieszkania, stosownie do okoliczności, jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych;
• sprzedanie mieszkania, stosownie do przepisów K.p.c. i podział uzyskanych pieniędzy pomiędzy współwłaścicieli.

Jeśli chodzi o zadłużenie mieszkania, nie będzie to przeszkodą do dokonania jego podziału, a sąd, rozstrzygając o podziale, orzeknie również o stosownym rozłożeniu zadłużenia do współwłaścicieli.