Nowe taksy notarialne

W październiku wchodzą w życie zmiany w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, z 28 czerwca 2004 r., w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2004 r., nr 148, poz. 1564 ze zm.), zmniejszające o około połowę wysokość wynagrodzenia pobieranego przez notariuszy za zwykle dokonywane czynności notarialne. Te zmiany w taksach zostały wprowadzone na podstawie art. 5 § 3 ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r., nr 42, poz. 369 ze zm.).

Trzeba zaznaczyć, że chociaż maksymalne stawki, limitowane wartością przedmiotu czynności, nie uległy drastycznym zmianom i wynieść mają zależnie od wartości:

do 3000 zł - 100 zł;
powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3000 zł;
powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1 010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4 770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
powyżej 2 000 000 zł – 6 770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7 500 zł, to jednak istotną zmianą jest rozszerzenie katalogu czynności, za które notariusz może, co do zasady, pobrać jedynie połowę maksymalnej stawki.

Katalog czynności, za które notariusz pobiera co najwyżej połowę stawki został w wyniku wspomnianej nowelizacji rozbudowany o:

umowę zawieraną na podstawie przepisu art. 9 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, czyli tzw. umowę deweloperską;
umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn;
umowę sprzedaży samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 2 ust. 2 zdanie 1 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali stanowiącego odrębną nieruchomość (tzw. nieruchomość lokalowa) albo budynku mieszkalnego jednorodzinnego w rozumieniu przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane;
umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Trzeba podkreślić, że część taks za czynności notarialne uległa także nieznacznemu podwyższeniu, przykładowo: sporządzenie testamentu zawierającego zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku winno kosztować do 150 zł, zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić – 60 zł, zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego – 80 zł, pełnomocnictwo do dokonania jednej czynności – 30 zł, natomiast przy czynnościach zawierających umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności – 100 zł. Bez wątpienia są to jednak niewspółmiernie małe podwyżki w stosunku do ograniczeń wynagrodzenia wskazanych powyżej i nie będą one w stanie zrównoważyć utraconego przez notariuszy wynagrodzenia. Trzeba podkreślić, że taksy za czynności, które były najczęściej dokonywane przez notariuszy, jak przykładowo sporządzanie umowy sprzedaży lokalu, gruntu, protokołu zebrania wspólnoty mieszkaniowej (obecnie 300 zł), uległy bardzo znacznemu obniżeniu.

Krajowa Rada Notarialna podkreśla, iż nowelizacja ta została wprowadzona bezprawnie, gdyż Minister Sprawiedliwości ustalając wysokość taksy nie uwzględnił ustawowych wyznaczników wynagrodzenia notariuszy. Są nimi, zgodnie z cytowanym wyżej Prawem o notariacie, wartość przedmiotu i rodzaj czynności notarialnej, stopień jej zawiłości, nakład pracy notariusza, czas przeznaczony na dokonanie czynności oraz interes społeczny gwarantujący należyty dostęp do czynności notarialnych w obrocie cywilnoprawnym, przy uwzględnieniu, że maksymalna stawka za czynność notarialną nie może przekroczyć sześciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego, poczynając od drugiego kwartału każdego roku, przez okres jednego roku. Podkreśla się, że takie, o około połowę, zmniejszenie wysokości stawki notarialnej przy stałym poziomie kosztów prowadzenia kancelarii, może spowodować upadek małych kancelarii, a tym samym ograniczenie dostępności usług notariuszy. Należy więc oczekiwać rychłego zaskarżenia nowelizacji do Trybunału Konstytucyjnego.

Nie oceniając zarzutów podniesionych względem wydanej nowelizacji, należy podkreślić, że do czasu jej uchylenia lub kolejnej zmiany rozporządzenia osoby, które zdecydują się dokonać czynności prawnych przed notariuszem mogą oczekiwać stawek wynagrodzenia ustalonych na wskazanym wyżej, niższym, poziomie. Wprawdzie bowiem Minister Sprawiedliwości dokonuje ustalenia taksy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych i po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Notarialnej, jednakże opinia ta nie jest dla niego wiążąca.

Autor: Brunon Paul, radca prawny

Źródło: KRN.pl, 2007.10.04