Już niebawem, z dniem 31 grudnia 2010 r., nastąpi likwidacja tysięcy państwowych i samorządowych zakładów budżetowych, jak też gospodarstw pomocniczych. Zmianami organizacyjnymi zostaną objęte również te jednostki organizacyjne, które zajmują się zarządzaniem nieruchomościami, sprawowanym nie tylko na rzecz ich właściciela, tj. Skarbu Państwa lub samorządów, lecz również świadczą usługi zarządzania nieruchomościami na zlecenie innych podmiotów, w tym wspólnot mieszkaniowych. Zmiany organizacyjne, o których mowa, mogą wywołać istotne skutki na rynku usług zarządzania nieruchomościami. Jaka jest przyczyna zmian organizacyjnych?
Do działania takich jednostek organizacyjnych mają zastosowanie przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.), jako że prawo zalicza je do sektora finansów publicznych. Znowelizowana ustawa wprowadziła od tego roku nowe regulacje polegające na tym, że w zasadzie (poza wyjątkami) zniesiono w sektorze finansów publicznych możliwość prowadzenia działalności w takiej formie organizacyjno-prawnej jak zakłady budżetowe czy gospodarstwa pomocnicze.
Na właściciela zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych nałożono ustawowy obowiązek ich likwidacji z dniem 31 grudnia 2010 r. Patrz w tej sprawie na postanowienia ustawy z 27 sierpnia 2009 r. – przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 ze zm.). Dodajmy, że cytowany przepis daje również możliwość likwidacji takich jednostek organizacyjnych przed datą wyznaczoną w ustawie. W miejsce likwidowanych ww. jednostek organizacyjnych do obsługi zadań własnych, związanych z użytecznością publiczną, Skarb Państwa lub właściwy samorząd, w tym gmina, musi ustalić nową formę organizacyjno-prawną, w szczególności formę jednostki budżetowej, ale możliwe są również inne formy organizacyjne. Według przepisów ww. ustawy „działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego”. Z tego względu m.in. w gminach dominującą formą do realizacji ich zadań własnych będą w związku z tym jednostki budżetowe, które według norm cyt. ustawy nie mogą prowadzić własnej i odrębnej od budżetu gospodarki finansowej, ponieważ zasadą jest, że jednostki budżetowe pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek właściwego budżetu.
Jak wiadomo, likwidacja zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych wymaga zastosowania trybu określonego w ustawie o finansach publicznych, co oznacza, że dotychczasowe jednostki czeka ze skutkiem na dzień 31 grudnia tego roku los likwidacji, która będzie wymagała właściwego procesu likwidacji przez wyznaczonych likwidatorów; ma to w swojej istocie doprowadzić do rozliczenia majątkowego, finansowego oraz pracowniczego likwidowanych podmiotów.
Jednocześnie z dniem 1 stycznia nowego roku rozpoczęta zostanie działalność w nowych ustalonych formach organizacyjno-prawnych, w tym również w formie jednostki budżetowej. Dodajmy jednak, że nie w każdym przypadku muszą powstać nowe jednostki samorządowe lub państwowe, ponieważ z mocy obowiązującego prawa Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego mają prawo zlecić wykonywanie zadań własnych na wolny rynek usług.
Zastanówmy się, czy zmiany organizacyjne, o których mowa, wywrą wpływ na rynek usług, w tym na rynek usług zarządzania nieruchomościami? By odpowiedzieć na to pytanie przypomnijmy, że intencją ustawodawcy było usprawnienie działania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie wykonywanych zadań własnych. Oznacza to, że jeśli w ramach działania dotychczasowych zakładów budżetowych lub gospodarstw pomocniczych wykonywane były dotychczas inne zadania „niewłasne”, przekraczające zakres użyteczności publicznej, to zadania te z całą pewnością powinien przejąć wolny rynek usług, co dotyczy również usług zarządzania nieruchomościami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa lub właściwego samorządu terytorialnego.
Sprawa ta ma istotne znaczenie dla usługowego zarządzania nieruchomościami wspólnymi dla wspólnot mieszkaniowych, które jako osoby ustawowe same stanowią o sposobie zarządzania nieruchomością wspólną. Z tego również względu w wielu gminach na wolnym rynku usług zarządzania nieruchomościami wspólnymi mogą pojawić się od nowego roku zlecenia usługowego zarządzania nieruchomościami wspólnymi tych wspólnot mieszkaniowych, które dotąd korzystały z usług samorządowych zakładów budżetowych. Pierwszy krok w tym kierunku uczyniono jakiś czas temu w Warszawie; zobaczymy, jakie będą skutki ww. przepisów prawa w innych miastach.
aktualności prawne
