Wyrokiem z dnia 11 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie orzekł niekonstytucyjność 24 fundamentalnych artykułów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. Przede wszystkim z uwagi na to, że przepisy przyznawały i chroniły monopol Polskiego Związku Działkowców na prowadzenie ogrodów działkowych. Trybunał, stosując tzw. klauzulę odraczającą, wyznaczył ustawodawcy 18-miesięczny okres na uchwalenie nowej ustawy. Do Sejmu wpłynął pierwszy projekt ustawy przygotowany przez posłów Solidarnej Polski, który czyni zadość wymogom Trybunału.
Ogródki zakładają gminy
Niniejszy projekt przewiduje, że zakładanie ogrodów działkowych jest zadaniem gmin, realizujących powyższe uprawnienie w drodze uchwały rady gminy. Kompetencje gminy w powyższym zakresie wykonywać będzie ustanowiony w tym celu pełnomocnik, który przygotowuje podział ogrodu na część wspólną i odrębne działki, dokonuje zbycia działek lub ustanowienia ich użytkowania, wykonuje tymczasowy zwykły zarząd ogrodem, zwołuje pierwsze zebranie wspólnoty i przeprowadza wybór zarządu wspólnoty, koordynuje działania pracowników urzędu w zakresie spraw związanych z zarządem ogrodu.
Własność lub użytkowanie
Projekt zakłada, iż uprawa i korzystanie z działki będzie możliwe w dwóch formach prawnych: prawa własności oraz prawa użytkowania. Z prawem własności związana będzie współwłasność w częściach wspólnych ogrodu. Wielkość udziału w częściach wspólnych ogrodu będzie uzależniona od wielkości posiadanej działki i będzie odpowiadała stosunkowi jej powierzchni względem ogólnej powierzchni działek w ogrodzie.
Wspólnota ogrodu
Projekt nadaje podmiotowość prawną wspólnocie ogrodu, którą stanowią wszyscy właściciele i użytkownicy działek. Wspólnota ogrodu może więc nabywać i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Tym samym, ustawodawca zadecydował, iż podstawową jednostką ogrodnictwa działkowego w Polsce jest wspólnota ogrodu. Wspólnoty te mogą zrzeszać się na zasadzie dobrowolności, w oparciu o przepisy ustawy Prawo o stowarzyszeniach. Tym samym zrywa się z dotychczasową strukturą ogrodnictwa działkowego w Polsce, która polegała na obowiązkowej przynależności wszystkich działkowców do jednej monopolistycznej organizacji i jej jednostek. Zatem członek wspólnoty ma prawo do współkorzystania z części wspólnej ogrodu zgodnie z jej przeznaczeniem oraz uczestniczenia w jej zarządzaniu. Członek wspólnoty jest zobowiązany do ponoszenia wydatków związanych z utrzymaniem swojej działki, uczestniczenia w kosztach związanych z utrzymaniem części wspólnej ogrodu, korzystania z części wspólnej w sposób nieutrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli i użytkowników, oraz współdziałania z innymi właścicielami i użytkownikami w ochronie dobra wspólnego.
Zasady zarządzania i podejmowania decyzji
Wspólnotą ogrodu kieruje zarząd wybrany przez zebranie wspólnoty ogrodu. Zadaniem zarządu jest kierowanie sprawami z zakresu części wspólnej ogrodu. Projekt oddzielił czynności zwykłego zarządu, które zarząd podejmuje samodzielnie, od czynności przekraczających zwykły zarząd, które wymagają uchwały zebrania wspólnoty ogrodu. Art. 13 niniejszego projektu określa zasady podejmowania uchwał przez zebranie wspólnoty ogrodu. Organem kontrolnym i opiniodawczym w stosunku do zarządu jest rada społeczna. Art. 19 ust. 1 niniejszego projektu nadał członkowi wspólnoty ogrodu uprawnienie do zaskarżenia uchwały zebrania wspólnoty ogrodu do sądu powszechnego. Sąd bada prawidłowość podjętej uchwały, stosując trzy kryteria: niezgodność z przepisami prawa, naruszenie zasad prawidłowego zarządu oraz naruszenie interesów członka wspólnoty. Powództwo powyższe może być wytoczone w terminie 6 tygodni od dnia powzięcia uchwały. W razie gdy wymaga tego ochrona interesu skarżącego, a zarazem zachodzi wysokie prawdopodobieństwo uchylenia uchwały, sąd może wstrzymać wykonanie uchwały.
Likwidacja tylko w wyjątkowych wypadkach
Projekt dopuszcza możliwość likwidacji ogrodu działkowego, jednakże może się ona odbyć tylko w wyjątkowych wypadkach uzasadnionych szczególnymi potrzebami gospodarczymi lub społecznymi. W momencie dokonania likwidacji, właściwy organ zapewnia teren zastępczy o powierzchni nie mniejszej niż likwidowany ogród, wyposażony w taką samą infrastrukturę. Niniejszy projekt nakłada na podmiot lub podmioty, w interesie których nastąpiła likwidacja, obowiązek wypłaty odszkodowania za ewentualne szkody wynikłe z likwidacji ogrodu. Ponadto osobom, które nie skorzystają z możliwości uzyskania działki na terenie zastępczym, przysługiwać będzie od podmiotu, w interesie którego nastąpiła likwidacja, odszkodowanie obejmujące wartość działki albo ustanowionego na niej użytkowania oraz zwrot poczynionych przez właściciela lub użytkownika działki nakładów.
Ogrody pod szczególną ochroną
Wprowadzono też fundamentalny zapis, że ogrody działkowe stanowią składnik terenów zielonych oraz terenów rekreacyjnych i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a także w przepisach o ochronie środowiska.
Likwidacja Polskiego Związku Działkowców
Z mocy prawa ustawa likwiduje Polski Związek Działkowców. Majątek służący bezpośrednio wykonywaniu zadań związanych z kierowaniem ogrodnictwem działkowym przekazuje się Skarbowi Państwa. Wyjątkiem są składniki majątku położone na terenie poszczególnych działek, przeznaczone do wspólnego użytku właścicieli i użytkowników działek, które stają się częścią wspólną właściwego ogrodu. Likwidacji podlega także Fundusz Rozwoju Pracowniczych Ogrodów Działkowych. Aktywa i pasywa funduszu stają się aktywami i pasywami Skarbu Państwa, z wyjątkiem aktywów i pasywów będących w dniu wejścia w życie ustawy w dyspozycji zarządów ogrodów działkowych, które w tej sytuacji przechodzą na rzecz wspólnot ogrodów.
aktualności prawne
