Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w odpowiedzi na interpelację poselską wyjaśniło sytuację pozostawienia pojazdu na terenie prywatnej nieruchomości, a w szczególności na drodze wewnętrznej w obrębie gruntów prywatnych. Zdaniem Ministerstwa kluczowe znaczenie ma wówczas fakt, czy na drodze tej ustanowiona została strefa ruchu bądź strefa zamieszkania.
W przypadku pozostawionych na drogach niesprawnych pojazdów zastosowanie ma przede wszystkim art. 50a ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, w myśl którego pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan w skazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną (miejską) lub Policję na koszt właściciela lub posiadacza. Należy przy tym podkreślić, że Prawo ruchu drogowego nie ma jednakże zastosowania do każdej drogi oraz w każdych okolicznościach. Aby zatem przepis art. 50a ust. 1 ww. ustawy miał zastosowanie do danego pojazdu, pojazd musi być pozostawiony na drodze publicznej, ewentualnie na drodze wewnętrznej, znajdującej się w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu. Prawo ruchu drogowego określa bowiem zasady ruchu na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu. Natomiast do ruchu odbywającego się poza ww. obszarami przepisy Prawa ruchu drogowego stosuje się wyłącznie w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa osób lub wynika to ze znaków i sygnałów drogowych.
Aby na drodze wewnętrznej, rozumianej jako droga, droga rowerowa, parking lub plac przeznaczony do ruchu pojazdów, niezaliczony do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowany w pasie drogowym drogi publicznej, możliwe było zastosowanie przepisów Prawa o ruchu drogowym, w tym usunięcie z drogi przez straż gminną (miejską) lub Policję pojazdów pozostawionych bez tablic rejestracyjnych lub pojazdów, których stan wskazuje na to, że nie są one używane, konieczne jest ustanowienie na obszarze obejmującym daną drogę wewnętrzną strefy zamieszkania lub strefy ruchu. Strefą zamieszkania jest obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi, zaś strefa ruchu to obszar obejmujący co najmniej jedną drogę wewnętrzną, na który wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi. Ustanowienie strefy zamieszkania lub strefy ruchu wymaga zatem oznaczenia danej drogi odpowiednimi znakami drogowymi. W przypadku utworzenia na danej drodze wewnętrznej strefy zamieszkania lub strefy ruchu do drogi takiej mają zastosowanie przepisy Prawa o ruchu drogowym, a zatem w przypadku pozostawienia pojazdu na takiej drodze możliwe jest zastosowanie przepisów Prawa o ruchu drogowym dotyczących usuwania pojazdów.
Przepisy powyższe nie mają zastosowania także w przypadku, gdy pojazd pozostawiony został na gruncie prywatnym w innym miejscu niż droga. Powyższe nie oznacza jednak, że właściciel gruntu, na którym znajduje się pojazd, pozbawiony jest możliwości działania wobec właściciela pozostawionego na jego nieruchomości pojazdu. W przypadku pozostawienia pojazdu na jego nieruchomości, właściciel gruntu ma bowiem możliwość skorzystania z różnych instrumentów cywilnoprawnych, jednak w tym celu konieczne jest ustalenie danych właściciela pojazdu (jeśli nie są znane). W związku z powyższym należy wskazać, że właściciel gruntu ma prawo uzyskać dane z centralnej ewidencji pojazdów (CEP), w której gromadzone są m.in. dane o właścicielu pojazdu. Dane lub informacje zgromadzone w CEP udostępniane są przede wszystkim organom i służbom publicznym. Jednak minister właściwy do spraw wewnętrznych może udostępnić dane lub informacje zgromadzone w CEP innym podmiotom, w tym osobom fizycznym, jeżeli wykażą swój uzasadniony interes. O istnieniu takiego interesu faktycznego można zaś mówić w razie pozostawienia pojazdu na prywatnej nieruchomości gruntowej.
Do potencjalnych instrumentów cywilnoprawnych, z jakich może skorzystać właściciel nieruchomości gruntowej, na której pozostawiono pojazd, należy roszczenie negatoryjne przewidziane w art. 222 § 2 ustawy Kodeks cywilny oraz ogólne roszczenia odszkodowawcze z art. 415 k.c. W myśl art. 222 § 2 k.c. przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Pozostawienie pojazdu na danej nieruchomości gruntowej bez zgody właściciela nieruchomości stanowi bez wątpienia ingerencję w prawo własności wskazanej nieruchomości. Istotą tego roszczenia jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem oraz zaniechania dalszych naruszeń. Oprócz roszczenia negatoryjnego właściciel nieruchomości jako posiadacz rzeczy może rozważać zastosowanie jeszcze bardziej odformalizowanej ochrony posesoryjnej. Zgodnie bowiem z art. 344 § 1 k.c. posiadaczowi rzeczy (w tym nieruchomości) przysługuje przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Dodatkowo należy wskazać na możliwość zastosowania innych regulacji cywilnoprawnych. W myśl bowiem art. 180 K.c. właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w zamiarze tym rzecz porzuci. Stosownie zaś do art. 181 K.c. własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne (tj. z zamiarem władania rzeczą jak właściciel). Ponadto zgodnie z art. 183 § 2 k.c. przepisy o rzeczach znalezionych stosuje się odpowiednio do rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia się własności. Niezależnie od powyższego, właściciel nieruchomości może dochodzić naprawienia szkody, jaką poniósł w związku z pozostawieniem pojazdu na jego nieruchomości, na podstawie art. 415 k.c.
aktualności prawne
