Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. 2001 nr 4, poz. 27) jest jednym z najczęściej nowelizowanych aktów prawnych. Wysiłki ustawodawcy do tej pory najwyraźniej niewiele dały, bowiem duża część zmian została spowodowana orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego, który kilkukrotnie wskazywał na niekonstytucyjność części regulacji. Niewątpliwie więc należy przyznać rację tym, którzy postulują o stworzenie nowej, bardziej spójnej i kompletnej ustawy. Jednakże projekt w tej sprawie skierowany przez grupę posłów wywołał burzę wśród spółdzielców.
W uzasadnieniu projektu (dostępnego na stronie internetowej Sejmu), jego autorzy podkreślają, że co do zasady podstawowe przepisy nie ulegną zmianie. Równocześnie jednak proponują zupełnie nową formułę członkostwa w spółdzielni – zgodnie z art. 3 nowej ustawy zasadą byłoby, że każdy, komu przysługuje prawo do spółdzielczego lokalu będzie automatycznie stawał się członkiem spółdzielni. Rozwiązanie to wydaje się o tyle słuszne, że do tej pory osoby, które posiadały lokal znajdujący się w zasobach spółdzielni, lecz nie były jej członkami, nie miały realnego wpływu na zarządzenie spółdzielnią. Dodatkowo należy pamiętać o tym, w życiu spółdzielczym istotną rolę pełnią statuty, regulujące w pewnym zakresie prawa i obowiązki lokatorów. Takie wewnętrzne akty prawne mogą obowiązywać wyłącznie członków spółdzielni, jednak sugerowane rozwiązanie spowoduje, że obowiązywać będą wszystkich. Z drugiej strony, Trybunał Konstytucyjny wprost w jednym ze swoich orzeczeń, uznał, że prawo do lokalu nie oznacza obowiązkowej przynależności do spółdzielni.
Zmianą, która powinna znaleźć uznanie w oczach przyszłych osób mieszkających w takich lokalach, jest propozycja ujednolicenia praw spółdzielczych (własnościowych i lokatorskich) w spółdzielcze prawo do lokalu, które będzie ograniczonym prawem rzeczowym, zbywalnym i podlegającym dziedziczeniu.
Istotne wydaje się także pominięcie normy wynikającej z obecnego art. 26 ustawy, zgodnie z którym, po wyodrębnieniu własności wszystkich lokali, niezależnie od pozostawania przez właścicieli członkami spółdzielni, stosuje się przepisy ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Oznacza to, że nadal zarząd byłby sprawowany przez spółdzielnie – w oparciu o art. 1 ust. 4 nowej ustawy.
Prócz innych zmian, znajdują się jednak i takie, które budzą gwałtowny sprzeciw Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych RP. Wśród nich jest obowiązkowy nadzór ministerialny nad spółdzielniami, przekształcanie z mocy ustawy wszystkich istniejących spółdzielczych własnościowych praw do lokali na prawo odrębne własności, czy rozliczanie przychodów i kosztów, w tym remontowych, odrębnie dla każdej nieruchomości. Spółdzielcy nie zgadzają się też na proponowane rozwiązania problemów tych spółdzielni, które wybudowały budynki na gruncie należącym do Skarbu Państwa, samorządu bądź innych osób (chyba że spółdzielni przysługuje prawo użytkowania wieczystego). Projekt przewiduje automatyczne nabycie przez te spółdzielnie gruntu po upływie 12 miesięcy od wejścia ustawy w życie. Takie rozwiązanie też uprzednio zostało zakwestionowane przez TK.
Projekt w obecnym brzmieniu miał zostać odrzucony, jednakże ostatecznie po pierwszym czytaniu – kilkoma głosami przewagi - skierowany został do dalszych prac.
aktualności prawne
