Tańsze prace archeologiczne

Już wkrótce należy oczekiwać nowelizacji przepisu, zgodnie z którym znaczny ciężar opłacenia koniecznych badań archeologicznych spoczywa obecnie na inwestorze. Dzięki nowym ustaleniom koszty ponoszone przez właścicieli lub inwestorów ulegną obniżeniu.

Zgodnie z art. 31 ust. 1, ustawy, z 23 lipca 2003 r., o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568 ze zm.), osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza realizować:

roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub objętym ochroną konserwatorską na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo
nowe zalesienia lub zmianę charakteru dotychczasowej działalności leśnej na terenie, na którym znajdują się zabytki archeologiczne

jest obowiązana pokryć koszty badań archeologicznych oraz ich dokumentacji, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest niezbędne w celu ochrony tych zabytków.

Trybunału Konstytucyjny wyrokiem z 8 października 2007 r., sygn. akt K 20/07, orzekł, iż wyżej cytowany przepis jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 73 Konstytucji. W związku z powyższym przepis ten straci moc obowiązującą 20 kwietnia 2009 r.

Trybunał stwierdził, że artykuł ten nadmiernie ogranicza i narusza prawo własności nieruchomości, gdyż przerzuca na osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną, która zamierza realizować roboty budowlane lub nowe zalesienia, całość kosztów finansowania badań archeologicznych oraz sporządzenia koniecznej dokumentacji, bez zagwarantowania jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa w tym zakresie. W kwestionowanym przepisie określenie współmierności kosztów badań do kosztów robót budowlanych zostało bowiem pominięte. W takich sytuacjach państwo nie może przerzucać całego ciężaru ochrony dziedzictwa narodowego na obywateli. Powinno natomiast współfinansować te prace.

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, zwykle znaczny ciężar opłacenia koniecznych badań archeologicznych, których zakres ustala Wojewódzki Konserwator Zabytków, spoczywa na inwestorze. To on musi dysponować stosownymi funduszami, gdyż w przeciwnym razie nie zrealizuje swoich planów i w konsekwencji nie będzie mógł korzystać ze swojej nieruchomości w sposób, jaki zaplanował (nawet w sytuacji, gdy jest on zgodny z przeznaczeniem tej nieruchomości). W związku z wydanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego należy więc oczekiwać nowelizacji powyższego przepisu, która wprowadzi – co najmniej – zasady współfinansowania tych prac przez państwo, a tym samym spowoduje obniżenie kosztów ponoszonych przez właścicieli lub inwestorów.

Autor: Brunon Paul, radca prawny

Źródło: KRN.pl, 2007.11.07