Jedną z pozostałości minionego systemu są tzw. mieszkania zakładowe, których właścicielami były przedsiębiorstwa państwowe, zaś korzystającymi – w oparciu o umowę najmu – ich pracownicy. Liczba takich mieszkań wobec możliwości ich wykupu po preferencyjnych cenach stale spada, ale mimo to pozostają w obrocie.
Co do zasady, ogólne reguły zawarte są w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością: przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz.U. 2001 nr 4, poz. 24). Należy jednak pamiętać, że część instytucji (wojsko, koleje i Lasy Państwowe) ma własne przepisy.
Możliwość zakupu takiego mieszkania zależy przede wszystkim od woli jego właściciela (danego przedsiębiorstwa). To on najpierw musi zdecydować o przeznaczeniu mieszkania na sprzedaż Jeżeli taka decyzja zostanie podjęta, przyszły zbywca powinien w formie pisemnej zawiadomić osoby uprawnione o możliwości wykupu mieszkania, równocześnie wyznaczając trzymiesięczny termin do złożenia pisemnego oświadczenia o zamiarze nabycia lokalu mieszkalnego. Oczywiście, osoba uprawniona może taki wniosek o wykup złożyć samodzielnie, jednakże i w takim wypadku jego skuteczność zależy od woli sprzedaży właściciela mieszkania.
Zgodnie z ustawą prawo pierwszeństwa przysługuje:
-
najemcy, zajmującemu mieszkanie na podstawie umowy najmu, zawartej na czas nieoznaczony lub decyzji administracyjnej o przydziale;
-
pracownikowi zbywcy (albo jego poprzednika prawnego), z którym przed dniem 12 listopada 1994 r. zawarto umowę najmu na czas oznaczony związaną ze stosunkiem pracy;
-
małżonkowi, zstępnemu, wstępnemu, rodzeństwu, osobie przysposabiającej najemcę albo przez niego przysposobioną, a także osobie pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym – o ile te osoby stale zamieszkały z najemcą w chwili jego śmierci,
-
osobie bliskiej, która uzyskała prawo najmu w zamian za mieszkanie dotychczas zajmowane w dniu śmierci pracownika lub byłego pracownika zbywcy (z zastrzeżeniem, że uprawnienie to przysługuje tylko jednej osobie bliskiej i tylko przy nabyciu jednego mieszkania).
Największym plusem takich mieszkań jest to, że ich „uwłaszczenie” następuje na bardzo preferencyjnych warunkach. Możliwy jest ich wykup nawet za 5 proc. wartości. Taka cena dotyczy sytuacji, w której osobą uprawnioną jest emeryt, rencista lub wdowa (wdowiec) po nim (po niej). W innych sytuacjach, zgodnie z art. 6 ww. ustawy, sprzedaż mieszkania następuje za cenę ustaloną na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami, którą należy pomniejszyć o 6 proc. za każdy rok pracy osoby uprawnionej, a dodatkowo 3 proc. za każdy rok najmu tego mieszkania (maksymalnie - łącznie o 95 proc.).
aktualności prawne
