Zebrania Przedstawicieli Członków niezgodne z prawem?

Zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw z 14 czerwca 2007 r., ZPCz nie są organem uprawnionym do podejmowania uchwał. Od daty wejścia w życie nowelizacji, tj. od 31 lipca 2007 r., najwyższym organem spółdzielni mieszkaniowej mogło być wyłącznie Walne Zgromadzenie (względnie walne zgromadzenie w częściach – jeśli liczba członków przekracza 500 osób). Jednakże, by przepisy te znalazły zastosowanie w praktyce, niezbędne było dokonanie zmian statutowych, do czego zresztą spółdzielnie zostały zobowiązane. Ustawa wskazywała 30 listopada 2007 r. jako ostateczną datę podjęcia uchwały w sprawie zmiany statutu, zaś zarejestrowanie tych zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym miało nastąpić w ciągu 30 dni od dnia podjęcia uchwały, nie później niż do 30 grudnia 2007 r. Jedynie w sytuacji dochowania powyższych terminów i tylko w ich granicach, ZPCz regulowane postanowieniami starych statutów były zdolne do podejmowania uchwał.

Mimo uwzględniania przez ustawodawcę okresu przejściowego (ogłoszenie ustawy, wejście jej w życie, szczegółowe postanowienia dotyczące terminów funkcjonowania ZPCz), wiele spółdzielni nie zmieniło swoich statutów albo też zmieniło je, ale nie doszło do skutecznego zgłoszenia owych zmian w KRS. Część zobowiązanych spółdzielni zawieszała też postępowanie rejestrowe, czekając na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który jednak wyrokiem z 15 lipca 2009 r. (sygn. akt K 64/07) postępowanie w tym zakresie umorzył. Wydawałoby się, że skoro zaniedbano kwestię dostosowania statutu do obowiązującego prawa, czego konsekwencją jest istnienie organu ZPCz, niemającego podstawy w przepisach, to korzystanie przez ten organ z kompetencji przewidzianych na gruncie nieobowiązujących już przepisów (zgłaszanie projektów uchwał, głosowanie nad projektami, podejmowanie uchwał), jest z mocy prawa nieważne.

 

Odmiennie do tej kwestii odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z 8 stycznia 2010 r. (sygn. akt IV CSK 310/09 – w tym tygodniu opublikowano pełne uzasadnienie na stronie internetowej Sądu pod adresem: http://www.sn.pl/orzecznictwo/uzasadnienia/ic/IV-CSK-0310_09.pdf). Sprawa dotyczyła gdańskiej spółdzielni mieszkaniowej, która nie powołała do życia walnego zgromadzenia, a nadal zwoływała ZPCz. Ten właśnie organ, wobec braku walnego zgromadzenia, podjął uchwały, m.in. zatwierdzając roczne sprawozdanie finansowe oraz udzielając absolutorium zarządowi. Uchwały te zostały zaskarżone przez członków spółdzielni do sądu okręgowego, który podzielił pogląd powodów i uchylił uchwały, a także zobowiązał spółdzielnię do rejestracji zmian statutu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wyrok ten w II instancji został utrzymany, sąd apelacyjny orzekł w podobnym duchu. Jednakże ostatecznie Sąd Najwyższy uchylił wyrok i przekazał go sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.

 

Sąd Najwyższy zarzucił wyrokowi niekonsekwencję – teza sądu apelacyjnego o nieistnieniu ZPCz powinna, zdaniem SN, przekładać się na niemożność podejmowania uchwał, a ewentualnym uchwałom podjętym nadawać status nieistniejących, nie zaś nieważnych. Nadto SN wyraził wątpliwość, jakoby z art. 8 [3] ww. ustawy wynikało, że ZPCz przestaje istnieć jako organ spółdzielni. Sąd Najwyższy twierdzi, że w powyższym stanie faktycznym należałoby rozważyć, czy uchwały podjęte przez ZPCz podlegały uchyleniu jako względnie nieważne na podstawie art. 42 § 3 ustawy prawo spółdzielcze (a nie bezwzględnie nieważne na podstawie art 42 § 2 tej ustawy w zw. z art. 58 kodeksu cywilnego).

 

Wyrok Sądu Najwyższego jest pierwszym dotyczącym zagadnienia ZPCz, ma zatem charakter precedensowy. Wytycza drogę interpretacji przepisów, które dotychczas wykładane były jednak kategorycznie, tj.: od 31 lipca 2007 r. organem spółdzielni mieszkaniowej jest jedynie walne zgromadzenie lub walne zgromadzenie w częściach, w żadnym zaś razie nie jest nim ZPCz.

 

Niejako „w odpowiedzi” na ww. wyrok Sąd Najwyższego, Ministerstwo Infrastruktury opublikowało opinię w sprawie zastępowania w spółdzielniach mieszkaniowych walnego zgromadzenia zebraniem przedstawicieli (komunikat nr 6 (221) z 15.01.2010 r., dostępny pod adresem: http://www.mi.gov.pl/2-482be1a920074-1792212.htm). W komunikacie czytamy m.in., że spółdzielnie nie mogą zwoływać zebrań przedstawicieli w sytuacji gdy nie dokonała zmiany swojego statutu, jak również jeżeli nie dołożyła należytej staranności, aby znowelizowany statut zarejestrować. Co więcej, zdaniem opiniujących „funkcjonowanie zebrania przedstawicieli członków, tj. organu nieprzewidzianego w przepisach prawa i niewładnego podejmować żadnych uchwał, powoduje, że podjęte przez niego wszelkie uchwały są na podstawie art. 58 kodeksu cywilnego jako sprzeczne z prawem bezwzględnie nieważne.” Opinia ministerstwa oczywiście nie ma wiążącej mocy prawnej, ale zaznaczono w niej, że w wypadku skarg członków na uchylanie się spółdzielni od przygotowania zmiany statutu i działanie organów spółdzielni według norm sprzecznych z przepisami prawa, traktowane będzie jako naruszenie prawa, co może skutkować wnioskiem właściwego ministra o lustrację problemową takiej spółdzielni.