Licencje dla pośredników zostaną zniesione?

W Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad ustawą zakładającą „wielkie sprzątanie”, która jest – jak mówi sam autor ustawy – pakietem o charakterze „deregulacyjnym, dereglamentacyjnym i derogacyjnym” (projekt wraz z uzasadnieniem znajduje się na stronie internetowej resortu). Projekt ustawy o ograniczaniu barier administracyjnych dla przedsiębiorców i obywateli został już skierowany do prekonsultacji, które skończyły się w połowie stycznia br. Jednak przed uchwaleniem ustawy jeszcze długa droga. Jak wyjaśnił Naczelnik Biura Prasowego Ministerstwa Gospodarki, Z. Kajdanowski, (w sprostowaniu przesłanym do „Dziennika Gazety Prawnej”, podanym do wiadomości przez Polską Federację Rynku Nieruchomości) „(...) zmodyfikowany projekt dopiero po przeprowadzeniu uzgodnień wewnątrzresortowych i zatwierdzeniu przez Kierownictwo Ministerstwa Gospodarki, zostanie skierowany do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych, a po nich stanie na Komitecie Stałym Rady Ministrów”.

 

Na tę chwilę projekt zakłada m.in. uchylenie zapisów art. 179-183 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. nr 261 poz. 2603). Przepisy te zakładają, że przedsiębiorcy mogą prowadzić działalność w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, jeżeli czynności z tego zakresu będą wykonywane przez pośredników w obrocie nieruchomościami. Zgodnie z ustawą, pośrednikiem może być osoba fizyczna posiadająca licencję zawodową (obecnie wystarczy spełnić ustawowe przesłanki, bowiem w zeszłym roku zlikwidowano obowiązkowy egzamin). Projekt proponuje, żeby wykonywanie tej działalności było całkowicie „wolne” – by wymagało jedynie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

 

W tym miejscu warto zaznaczyć, że „licencja zawodowa”, o której mowa w aktualnie obowiązującej ustawie, nie jest licencją w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2004 r., nr 173, poz. 1807). Ma ona bowiem na celu nie tyle pewne koncesjonowanie działalności gospodarczej, co raczej potwierdzenie zawodowych kompetencji. Na taki charakter licencji wskazał Trybunał Konstytucyjny, który w orzeczeniu z 27 marca 2008 r. (sygn. akt SK 17/05 ) potwierdził, że obowiązek posiadania licencji jest zgodny z Konstytucją. Trybunał podkreślił w wyroku, że: „(...) licencja pośrednika w obrocie nieruchomościami powinna być traktowana jedynie jako wymóg, a nie ograniczenie, podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Potwierdza posiadanie przez osobę zajmującą się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami niezbędnych do tego kwalifikacji”.

 

Proponowana zmiana budzi szereg kontrowersji i dzieli środowisko pośredników nieruchomości. Z jednej strony bowiem „system uprawnień zawodowych pośredników, zwanych licencjami, to również system przestrzegania standardów weryfikowany przez Komisję Odpowiedzialności Zawodowej niewłaściwych dla konsumentów praktyk – i postaw zawodowych, które są nieetyczne” – jak wskazuje w swojej interpelacji poselskiej poseł Jacek Tomczak. Na ten aspekt oraz na fakt, że każdy, kto spełnia ustawowe przesłanki, może zostać licencjonowanym pośrednikiem, wskazują zwolennicy utrzymania obecnego systemu (w tym środowisko pośredników skupionych m.in. w PFRN). Z drugiej strony zaznacza się, że należy albo przywrócić państwowy egzamin pozwalający otrzymać licencję, albo całkowicie zrezygnować z tworzenia pewnych ograniczeń. Wiele osób wskazuje, iż obecne kryteria (m.in. posiadanie wyższego wykształcenia; ukończenie studiów podyplomowych w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz sześciomiesięczna praktyka zawodową) nie spełniają swojej funkcji.

Długa ścieżka legislacyjna czekająca projekt oraz sprzeciw części środowisk dają podstawy do prognozowania, że część proponowanych zmian zostanie jeszcze zmodyfikowana – trudno w tym momencie przesądzić, czy (i kiedy) znikną licencje pozwalające na działalność w zakresie obrotu nieruchomościami.