Rzecznik Praw Obywatelskich z zainteresowaniem obserwuje prace nad projektem ustawy o Narodowym Funduszu Mieszkaniowym i przekazywaniu nieruchomości gruntowych Skarbu Państwa na cele budownictwa mieszkaniowego. Przedmiotem jego analizy pozostają rozwiązania architektoniczne wykorzystywane przy zabudowie nieruchomości przekazanych do Zasobu Nieruchomości Mieszkaniowych, a także warunki techniczne, jakie spełniać będą budynki i lokale mieszkalne utworzone w toku realizacji inwestycji.
Jak wynika z przekazu medialnego oraz wypowiedzi Prezesa BGK Nieruchomości, bloki budowane w ramach pakietu „Mieszkanie Plus” mają powstać, dzięki wykorzystaniu tanich i szybkich, nowoczesnych technologii. Zakłada to całkowitą rezygnację z takich rozwiązań, jak parkingi podziemne, windy, czy nawet klatki schodowe. Optymalizacja kosztów związanych z inwestycją jest zrozumiała w kontekście konieczności zapewnienia niskich kosztów użytkowania lokali przez odbiorców programu (np. czynsz). Jednak przy poszukiwaniu oszczędności należy mieć na względzie potrzeby mieszkaniowe osób o szczególnej sytuacji życiowej, takich jak rodziny z małymi dziećmi, osoby z niepełnosprawnościami, czy w podeszłym wieku. O ile wybudowanie parkingu podziemnego pod budynkiem znacząco zwiększa koszt inwestycji (nawet o 25 proc.) i nie jest to kluczowe w zapewnieniu odpowiednich warunków mieszkalnych, tak wątpliwości wzbudza planowana rezygnacja z wind.
Zgodnie z § 54 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422), obiekt mieszkalny wielorodzinny oraz każdy inny budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą i najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu dwupoziomowym, przekracza 9,5 m – powinien zostać wyposażony w dźwig osobowy. Każda kondygnacja, jako pozioma nadziemna część budynku, ma średnią wysokość w świetle większą niż 2 m (§ 3 pkt 16 rozporządzenia). Z informacji prasowych wynika, że budynki mieszkalne wznoszone w ramach pakietu „Mieszkanie Plus” mają mieć 3 piętra, co pozwoli na rezygnację z budowy wind.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wynikającą z Konwencji z dnia 13 grudnia 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 1169), zasadę uniwersalnego projektowania. Polska wraz z ratyfikacją tego aktu prawnego zobowiązała się do projektowania produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowanie. Uniwersalne kreowanie nie wyklucza przy tym pomocy technicznych dla szczególnych grup osób z niepełnosprawnościami, jeżeli jest to potrzebne. Należy wskazać, że brak konieczności zapewnienia dźwigów osobowych w blokach mieszkalnych o wysokości do 3 pięter nie wydaje się urzeczywistniać w pełni zasady projektowania uniwersalnego. Zastosowanie wyższych wymogów, wynikających m.in. z Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, przy zabudowie nieruchomości przekazanych do Zasobu Nieruchomości Mieszkaniowych, stanowiłoby pozytywny przykład standardów zachowywanych przy realizacji nowych inwestycji budowlanych.
Należy mieć na uwadze, że obniżenie sprawności organizmu nie zawsze następuje już od urodzenia. Osoba zdrowa może stać się niepełnosprawna na dalszym etapie życia, nawet w dorosłym wieku. Ponadto wraz z demograficznym starzeniem się polskiego społeczeństwa, liczba osób o szczególnych potrzebach mieszkaniowych będzie stale wzrastać. Realizacja zasady uniwersalnego projektowania przy wznoszeniu nowych budynków i lokali mieszkalnych ułatwi odpowiednie dostosowanie mieszkań do specjalnych potrzeb osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza ruchową, gdy zaistnieje taka potrzeba w przyszłości, bez konieczności zmiany dotychczasowego miejsca zamieszkania. Należy zwracać również uwagę na odpowiednią szerokość korytarzy i drzwi bez progów, zarówno w części wspólnej budynku, jak i w samych mieszkaniach, ułatwiającą poruszanie się np. przy pomocy wózka inwalidzkiego. Dostępność środowiska fizycznego i społecznego dla osób z niepełnosprawnościami ma fundamentalne znaczenie dla pełnego korzystania przez nich ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności.
Niepełnosprawni są członkami lokalnych społeczności, a dostępność architektury sprzyja włączaniu społecznemu i zapobiega wykluczeniu. Na marginesie warto podkreślić, że wyposażenie budynków wznoszonych w ramach pakietu „Mieszkanie Plus” w dźwigi osobowe również w przypadku, gdy blok nie przekracza wysokości 3 pięter, mogłoby stanowić krok w stronę dalszego obniżenia maksymalnej wysokości budynków mieszkalnych wielorodzinnych dopuszczającej rezygnację z budowy windy.
aktualności prawne
