Posłowie planują wyeliminować użytkowanie wieczyste z polskiego systemu prawnego. Chcą prawo użytkowania wieczystego przekształcić w prawo własności.
Użytkowanie wieczyste jest jednym z praw rzeczowych, obok własności i ograniczonych praw rzeczowych. Zostało wprowadzone do polskiego kodeksu cywilnego dopiero w latach 60-tych poprzedniego stulecia. Polega na oddaniu w użytkowanie gruntu należącego do Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego na czas określony (co do zasady - 99 lat). Zakres uprawnień użytkownika wieczystego jest podobny do praw przysługujących właścicielowi. Różnica przede wszystkim polega na tym, że użytkownik wieczysty, zamiast uiszczać cenę kupna (jak właściciel), ponosi przez czas trwania użytkowania opłatę roczną, o której mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami (art. 71 i n.).
Powyższa konstrukcja, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego i Komisji Kodyfikującej Prawa Cywilnego, nie pozbawiona jest wad. Dodatkowo po zmianach systemowych, które zaszły w Polsce, zniknęły ograniczenia w kupnie nieruchomości Skarbu Państwa. Stąd 29 lipca 2005 r. została wprowadzona ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. z 2005 r. nr 175 ze zm.), zgodnie z którą możliwe było uzyskanie 50 proc. lub 90 proc. bonifikaty od opłaty za przekształcenie, jedynie pod warunkiem spełnienia przesłanek ustawowych. W razie spełnienia przesłanek, dotychczasowi właściciele byli zmuszeni udzielić ww. upustów, co było jednym z powodów uznania tego przepisu za niekonstytucyjny (wyrok TK z 26 stycznia 2010 r., sygn. akt K 9/08).
W parlamencie trwają prace nad nowelizacją ww. ustawy (projekt został skierowany do I czytania), tak aby z jednej strony wyeliminować z niej elementy niekonstytucyjne, zaś z drugiej strony ostatecznie zrezygnować z konstrukcji użytkowania wieczystego. Najważniejsza regulacja zawarta jest w art. 1 projektu – zgodnie z którym „z dniem wejścia w życie ustawy prawo wieczystego użytkowania przekształca się z mocy prawa w prawo własności nieruchomości, w rozumieniu Kodeksu cywilnego”. Podstawą zmian w księgach wieczystych byłaby deklaratoryjna decyzja starosty (grunty Skarbu Państwa) lub organów wykonawczych samorządu (grunty jednostek samorządu terytorialnego). Ustawa przewiduje odpłatność za tego typu przekształcenie – jednakże ponoszone koszty co do zasady miałyby odpowiadać opłatom, ponoszonym obecnie przez użytkowników. Co więcej, opłaty od przekształcenia byłyby płatne w tych samych terminach co opłaty roczne, przez okres do którego miało trwać prawo użytkowania wieczystego. Co istotne, ustawa nadal pozostawia możliwość przyznawania bonifikat, jednak nie byłyby one obligatoryjne dla dotychczasowych właścicieli.
aktualności prawne
