Zima – i intensywne opady śniegu – może zaskoczyć nie tylko drogowców. Pewne obowiązki związane z usuwaniem lodu, śniegu czy błota ciążą także na właścicielach nieruchomości.
Obowiązek dbania o stan dróg należy bądź do Skarbu Państwa (w przypadku dróg krajowych), bądź do władz samorządowych (drogi wojewódzkie, powiatowe, gminne), jednakże o drogi wewnętrzne, podwórka czy chodniki położone wzdłuż naszego ogrodzenia musimy zatroszczyć się sami. Przede wszystkim należy pamiętać, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 2005 r., nr 236, poz. 2008) nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż ich nieruchomości (art. 5 ust. 1 pkt 4). Ustawa wskazuje, iż chodnikiem jest „wydzielona część drogi publicznej służąca dla ruchu pieszego położona bezpośrednio przy granicy nieruchomości”. Taka definicja może oznaczać, że jeżeli pomiędzy nieruchomością a chodnikiem znajduje się np. trawnik, będący własnością gminy, to właściciel nieruchomości będzie zwolniony z obowiązku dbania o chodnik (nie jest wtedy położony „bezpośrednio” przy nieruchomości).
Właściciel nieruchomości (przez który to zwrot ustawodawca rozumie wszystkie podmioty władające nieruchomością, takie jak współwłaściciele, użytkownicy wieczyści oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu) nie odpowiada za stan chodnika także w przypadku, kiedy w tym miejscu dopuszczony jest płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Obowiązek usuwania śniegu przechodzi wtedy na zarząd drogi, który pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku. Zarząd także odpowiada za pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości przyległych do drogi publicznej. Natomiast jeżeli na chodniku położonym koło naszej nieruchomości znajduje się przystanek komunikacyjny, za uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń odpowiada przedsiębiorca użytkujący tereny służące komunikacji publicznej.
Do obowiązków ciążących zimą na właścicielach należy także dbanie o stan dachów i balkonów, tj. usuwanie nadmiaru śniegu i zwisających sopli. Wynika to z przepisów Prawa budowlanego (DzU z 2006 r., nr 156, poz.1118), które w art. 61 ust. 1 pkt 2 nakazują właścicielom i zarządcom obiektu budowlanego zapewnić bezpieczne użytkowanie obiektu także w razie wystąpienia intensywnych opadów atmosferycznych.
Trzeba jednak podkreślić, że wykonanie powyższych obowiązków leży również w interesie właścicieli. Przede wszystkim należy pamiętać, że w przypadku, w którym ktoś na skutek naszego zaniedbania poniesie szkodę (np. pośliźnie się i złamie rękę) – narażamy się na odpowiedzialność cywilną. Dochodzenie tego typu roszczeń jest oparte na art. 415 k.c. lub na art. 429 k.c. (w razie powierzenia wykonania czynności innemu podmiotowi), a więc w oparciu o zasadę winy. Co więcej, niewykonywanie swoich obowiązków utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości stanowi wykroczenie i podlega karze grzywny do 1500 złotych albo karze nagany (art. 117 Kodeksu wykroczeń).